Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μκ 2, 1-12

            Μία εισαγωγική αναγκαία διευκρίνιση

            Παλαιότερα, ως Ευαγγελική περικοπή στη Β΄ Κυριακή των Νηστειών, διαβαζόταν η παραβολή του ασώτου υιού ή καλύτερα του σπλαχνικού πατέρα, όπως τη λέμε ορθότερα σήμερα. Στο ισχύον όμως τώρα τυπικό της Κωνσταντινουπόλεως η παραβολή αυτή μεταφέρθηκε, ως γνωστό, πιο πίσω και στη θέση της τοποθετήθηκε η περικοπή του Μκ 2,1-12, δηλ. η περικοπή της θεραπείας του παραλυτικού της Καπερναούμ. Η περικοπή αυτή δεν έχει ειδική σχέση με την γιορτή του Αγίου Γρηγορίου. Νομίζω ότι η περικοπή καθιερώθηκε, γιατί σ’ αυτόν τον Ευαγγελιστή σχεδόν σε κάθε ενότητα του Ευαγγελίου του εναλλάσσεται, ευκρινέστερα από ό,τι στους άλλους, ο συνδυασμός πάθους του Χριστού από τη μια και εξουσίας του από την άλλη. Συναντάμε, με άλλα λόγια, τον σταυρό και τη δόξα στενά συνδυασμένα∙ μια όψη δηλαδή του κράματος της χαρμολύπης, που ταιριάζει την περίοδο της Σαρακοστής. Επελέγη, όμως, επί πλέον και για τον λόγο ότι ο Γρηγόριος Παλαμάς, με τους αγώνες του υπέρ της Ορθοδοξίας, θεωρήθηκε επέκταση του θέματος της προηγούμενης Κυριακής της Ορθοδοξίας (βλ. και απολυτίκιο του αγίου «Ορθοδοξίας ο φωστήρ…»).
            Η περικοπή
            «Ύστερα από μερικές μέρες, μπήκε πάλι ο Ιησούς στην Καπερναούμ και διαδόθηκε ότι βρίσκεται σε κάποιο σπίτι. Αμέσως συγκεντρώθηκαν πολλοί, ώστε δεν υπήρχε χώρος ούτε κι έξω από την πόρτα∙ και τους κήρυττε το μήνυμά του. Έρχονται τότε μερικοί προς αυτόν φέρνοντας έναν παραλυτικό, που τον βάσταζαν τέσσερα άτομα. Κι επειδή δεν μπορούσαν να τον φέρουν κοντά στον Ιησού εξαιτίας του πλήθους, έβγαλαν τη στέγη πάνω από κει που ήταν ο Ιησούς, έκαναν ένα άνοιγμα και κατέβασαν το κρεβάτι, πάνω στο οποίο ήταν ξαπλωμένος ο παράλυτος. Όταν είδε ο Ιησούς την πίστη τους, είπε στον παράλυτο: «Παιδί μου, συγχωρούνται οι αμαρτίες». Κάθονταν όμως εκεί μερικοί γραμματείς και συλλογίζονταν μέσα τους: «Μα πώς μιλάει αυτός έτσι, προσβάλλοντας τον Θεό; Ποιος μπορεί να συγχωράει αμαρτίες; Μόνο ένας, ο Θεός». Αμέσως κατάλαβε ο Ιησούς ότι αυτά σκέφτονται και τους λέει: «Γιατί κάνετε αυτές τις σκέψεις στο μυαλό σας; Τί είναι ευκολότερο να τω στον παράλυτο: σου συγχωρούνται οι αμαρτίες ή να του πω, σήκω, πάρε το κρεβάτι σου και περπάτα; Για να μάθετε λοιπόν ότι ο υιός του Ανθρώπου έχει την εξουσία να συγχωράει πάνω στη γη αμαρτίες» – λέει στον παράλυτο: «Σ΄ εσένα το λέω, σήκω, πάρε το κρεβάτι σου και πήγαινε στο σπίτι σου. Εκείνος σηκώθηκε αμέσως, πήρε το κρεβάτι του και μπροστά σ’ όλους βγήκε έξω, έτσι που όλοι θαύμαζαν και δόξαζαν τον Θεό: «Τέτοια πράγματα», έλεγαν «ποτέ μέχρι τώρα δεν έχουμε δει».
            Προσέγγιση της περικοπής
            Το πρώτο που πρέπει να πούμε, προσεγγίζοντας την περικοπή, είναι ότι τo θαύμα αυτό διασώζεται και στους τρεις συνοπτικούς Ευαγγελιστές. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι αυτό καταγράφηκε τριάντα με σαράντα χρόνια μετά από τότε που έγινε, σημαίνει ότι στην πρώτη Εκκλησία το θαύμα κατείχε ξεχωριστή θέση. Διατηρήθηκε με επιμονή, γιατί κεντρικό θέμα της διήγησης είναι το δικαίωμα του Χριστού όχι μόνο να θαυματουργεί, αλλά κυρίως να συγχωρεί αμαρτίες. Έτσι θεμελιώνεται και το δικαίωμα της Εκκλησίας να συγχωρεί αμαρτίες. Η Εκκλησία έψαχνε στις ενέργειες και τα λόγια του Χριστού να θεμελιώσει τις δικές της πράξεις και διδασκαλίες.
Το δεύτερο που πρέπει να προσέξουμε είναι η ποιότητα των τεσσάρων που έφεραν τον παράλυτο στον Χριστό. Πρώτα επινόησαν, σκαρφίστηκαν, όπως θα το λέγαμε στην ομιλούμενη, να χαλάσουν τη στέγη και να τον κατεβάσουν μπροστά του. Είναι αξιέπαινη η πίστη τους ότι ο Χριστός ήταν ικανός να τον θεραπεύσει. Αξιοπρόσεκτη είναι και η εφευρετικότητά τους. Αυτό δείχνει, αδελφοί, ότι η πίστη κινητοποιεί και η αγάπη βρίσκει λύσεις στα όποια αδιέξοδά μας. Αν δεν βρίσκουμε λύσεις είναι γιατί δεν έχουμε πίστη και αγάπη. Έπειτα βασικό είναι ότι οι τέσσερις αυτοί άνδρες σιωπούν σε όλη τη διαδικασία. Η ίδια η πράξη τους μιλάει δια πολλών. Σε όλη την περιγραφή του θαύματος μένουν τελείως στη σκιά. Η πίστη,όμως, φανερώνεται περίτρανα μέσα από την αγάπη τους προς τον ανήμπορο αδελφό.
            Tο τρίτο είναι ότι το θαύμα αποτελεί ένα από τα πρώτα που διηγείται ο Μάρκος, το οποίο μάλιστα έγινε ενώπιον μεγάλου πλήθους. Χαρακτηριστικό αυτού του θαύματος είναι ότι, ενώ ως τότε στο ευαγγέλιο του Μάρκου δεν παρατηρούμε αντίδραση εκ μέρους των Ιουδαίων κατά του Ιησού, σ’ αυτό παρατηρούμε οξύτατη διαμαρτυρία. Συλλογίζονταν: «μα πώς μιλάει αυτός έτσι, προσβάλλοντας (βλασφημώντας) τον Θεό; Ποιος μπορεί να συγχωράει αμαρτίες; Μόνο ένας, ο Θεός». Βασικός λόγος, λοιπόν, αυτής της οξύτατης διαμαρτυρίας είναι το γεγονός ότι στο θαύμα αυτό ο Χριστός άρχισε με συγχώρηση αμαρτιών, πράγμα που εξόργισε τους γραμματείς. Οι Ιουδαίοι γενικά, πίστευαν ότι αποκλειστικό δικαίωμα συγχώρησης αμαρτιών είχε μόνο ο Θεός και κάθε παρέκκλιση από αυτό συνιστούσε βλασφημία. Όμως, ο Ιησούς, γνωρίζοντας τους κρυφούς λογισμούς τους και συγχωρώντας τις αμαρτίες του παραλύτου, διακηρύττει με πλήρη βεβαιότητα ότι είναι και ο ίδιος φορέας της εξουσίας, που έχει μόνο ο Θεός να συγχωρεί αμαρτίες. Αποδεικνύει με απόλυτη αυθεντία τη θεότητά του, πριν προστάξει τη θεραπεία του παράλυτου και την άρση του κρεβατιού του. Κι όταν το κάνει και αυτό παρέχει θεατή και ψηλαφητή μαρτυρία για το ποιος είναι.
Να παρατηρήσουμε εδώ, ως σε παρένθεση, ότι η ίδια κατηγορία των Ιουδαίων πως συγχωρώντας τις αμαρτίες ο Χριστός βλασφημεί, διατυπώνεται και στο τέλος του ευαγγελίου του Μάρκου από τον αρχιερέα∙ γι’ αυτό και καταδικάζεται σε θάνατο. Καταλαβαίνει κανείς τη βαρύτητα αυτής της κατηγορίας που ακολουθούσε τον Χριστό μόνιμα και το πόσο αυτή μέτρησε στη θανατική καταδίκη του.
            Τέταρτο σημείο, ίσως το πιο σπουδαίο στο παρόν θαύμα είναι, όπως ήδη αναφέραμε, το ότι ο Χριστός το ξεκίνησε από την πνευματική υπόσταση του ανθρώπου και ύστερα πέρασε στη σωματική του. Ο Κύριος έβαλε, όπως λέμε, στη σειρά τους τα πράγματα. Έδειξε ότι προηγείται η θεραπεία του «ἔσω» ανθρώπου και μετά ακολουθεί και η σωματική του θεραπεία. Αυτό σημαίνει ότι ο Χριστός θέλει να τον βλέπουμε πρώτιστα ως Θεόν που συγχωρεί αμαρτίες και ύστερα οτιδήποτε άλλο.
Μία ακόμη τελική παρατήρηση, ιδιαίτερα σημαντική για τη ζωή μας, σε σχέση με το τέταρτο σημείο: σε αντίθεση με τον Ιησού που βλέπει τον «ἔσω» άνθρωπο, εμείς συνήθως μένουμε στον έξω. Ὁ μέσα κόσμος παραμένει για πολλούς αθέατος, απαρατήρητος και αφρόντιστος.

            Μηνύματα
            Η περικοπή στέλνει πολλά μηνύματα. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

            α. Το θαύμα αποδεικνύει ότι ο Χριστός δεν είναι μακριά μας εξαιτίας των πολλών αμαρτιών μας αλλά κοντά μας. Αυτό πρέπει να μας ενισχύει την αγάπη γι’ αυτόν.
            β. Ο Χριστός θεραπεύει τον όλο άνθρωπο. Αυτό το λέμε επηρεασμένοι από όλη τη διήγηση. Ενισχυόμαστε, όμως, ιδιαίτερα να το ισχυριστούμε από τον τίτλο «Ὑιὸς τοῦ ἀνθρώπου» τον οποίο ο ίδιος ο Χριστός αποδίδει στον εαυτό του. Πρώτη φορά συναντάται εδώ αυτός ο τίτλος, ο οποίος ανάγει στην Παλαιά Διαθήκη και δηλώνει τον Σωτήρα – Κριτή και Μεσσία. Ο τίτλος σχετίζεται επίσης με τον πάσχοντα δούλο, για τον οποίο μιλά ο προφήτης Ησαΐας και για τον οποίο ακούμε τη Μ. Εβδομάδα πολλά. Ο τίτλος μαρτυρεί ότι ο Χριστός από τη γέννησή του είχε εγκολπωθεί το σταυρό. Έτσι στο σημερινό θαύμα έχουμε μια ταυτόχρονη θέαση του Χριστού ως δοξασμένου Θεού, που επιτελεί θαύματα-σημεία, αλλά και ως παθητού Μεσσία, που πορεύεται προς το πάθος εκουσίως. Στην παθητή αυτή πορεία του θα είναι: «κατάστικτος τοις μώλωψι», κι όμως «πανσθενουργός».
            γ. Καταλαβαίνουμε και από αυτό το θαύμα ότι η πίστη μας προς το Χριστό πρέπει να περνάει οπωσδήποτε από το κατώφλι του συνανθρώπου μας.

            π. Ι. Σ.