Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ιω 12, 1-18

Η περικοπή

 Η σημερινή περικοπή αποτελεί κορύφωση της προπαρασκευής μας για τον σταυρό του Κυρίου:

               Έξι μέρες πριν από το Πάσχα ήρθε ο Ιησούς στη Βηθανία, όπου έμενε ο Λάζαρος, που είχε πεθάνει και ο Ιησούς τον ανέστησε από τους νεκρούς. Ετοίμασαν, λοιπόν, εκεί για χάρη του δείπνο και η Μάρθα υπηρετούσε, ενώ ο Λάζαρος ήταν ένας απ’ αυτούς που παρακάθονταν μαζί με τον Ιησού στο δείπνο. Τότε η Μαρία πήρε μια φιάλη από το πιο ακριβό άρωμα της νάρδου κι άλειψε τα πόδια του Ιησού. Έπειτα σκούπισε με τα μαλλιά της τα πόδια του κι όλο το σπίτι γέμισε με την ευωδιά του μύρου. Λέει τότε ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, ένας από τους μαθητές του, αυτός που σκόπευε να τον παραδώσει: «Γιατί να μη πουληθεί αυτό το μύρο για τριακόσια αργυρά νομίσματα και τα χρήματα να διανεμηθούν στους φτωχούς;» Αυτό το είπε όχι γιατί νοιαζόταν για τους φτωχούς, αλλά γιατί ήταν κλέφτης και, καθώς διαχειριζόταν το κοινό ταμείο, συχνά κρατούσε για τον εαυτό του από τα χρήματα που έβαζαν σ’ αυτό. Είπε τότε ο Ιησούς: «Άφησέ την ήσυχη∙αυτό που κάνει είναι για την ημέρα του ενταφιασμού μου. Οι φτωχοί πάντοτε θα υπάρχουν κοντά σας, εμένα όμως δεν θα με έχετε πάντοτε». Πλήθος πολύ από τους Ιουδαίους της πόλεως έμαθαν ότι ο Ιησούς βρίσκεται εκεί και ήρθαν για να δουν όχι μόνο αυτόν αλλά και τον Λάζαρο, που τον είχε αναστήσει από τους νεκρούς. Γι’ αυτό οι αρχιερείς αποφάσισαν να σκοτώσουν και τον Λάζαρο, επειδή εξαιτίας του πολλοί Ιουδαίοι εγκατέλειπαν αυτούς και πίστευαν στον Ιησού. Την άλλη μέρα, το μεγάλο πλήθος πού είχε έλθει για τη γιορτή του Πάσχα, όταν άκουσε ότι έρχεται ο Ιησούς στα Ιεροσόλυμα πήραν κλαδιά φοινικιάς, και βγήκαν από την πόλη να τον προϋπαντήσουν κραυγάζοντας: «Δόξα στο Θεό! Ευλογημένος αυτός πού έρχεται σταλμένος από τον Κύριο! Ευλογημένος ο βασιλιάς του Ισραήλ! Ο Ιησούς είχε βρει ένα γαϊδουράκι και κάθισε πάνω του, όπως λέει η Γραφή: Μη φοβάσαι θυγατέρα μου, πόλη της Σιών∙να που έρχεται σ’ εσένα ο βασιλιάς σου, σε γαϊδουράκι πάνω καθισμένος. Αυτά στην αρχή δεν τα κατάλαβαν οι μαθητές του όταν όμως ο Ιησούς ανυψώθηκε στη θεία δόξα, τότε τα θυμήθηκαν. Ό, τι είχε γράψει για κείνον η Γραφή, αυτό και του έκαναν. Όλοι, λοιπόν, εκείνοι πού ήταν μαζί με τον Ιησού, όταν φώναξε τον Λάζαρο από τον τάφο και τον ανέστησε από τους νεκρούς, διηγούνταν αυτά που είχαν δει. Γι’ αυτό ήρθε το πλήθος να τον προϋπαντήσει, επειδή έμαθαν ότι αυτός είχε κάνει το θαυμαστό αυτό σημείο. 

Προσέγγιση της περικοπής

           H περικοπή διηγείται δύο περιστατικά: το δείπνο με την άλειψη του Ιησού με πολύτιμο μύρο από την αδελφή του Λαζάρου Μαρία και τη θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα.

Για το πρώτο να σημειώσουμε ότι η χειρονομία της Μαρίας να αλείψει τα πόδια του Κύριου με μύρο ήταν πολυσήμαντη: Κατ’ αρχάς ήταν πράξη απέραντης ευγνωμοσύνης για την ανάσταση του αδελφού της Λαζάρου. Έπειτα, η χειρονομία θύμιζε τυπικό στέψης βασιλιά. Συνεπώς, η Μαρία με την πράξη της αυτή προϊδεάζει την είσοδο στα Ιεροσόλυμα του Χριστού, που ήταν είσοδος βασιλιά. Η άλειψη αυτή προκάλεσε τον Ιούδα, ο οποίος δυσανασχέτησε και διαμαρτυρήθηκε για τη σπατάλη. Προφασίσθηκε τους φτωχούς, ενώ οι κρυφές του διαθέσεις, όπως σημειώνει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ήταν η φιλοχρηματία. Αξίζει εδώ η απάντηση του Χριστού στη δυσανασχέτηση του Ιούδα, δήθεν για χάρη των φτωχών: «Τους φτωχούς τους έχετε πάντοτε μαζί σας», του λέει αρκεί να έχετε διάθεση για ελεημοσύνη. «Εμένα, όμως, δεν θα με έχετε πάντοτε». Τα λόγια αυτά του Χριστού, λόγια με μοναδική βαρύτητα, δεν αναιρούν την αγαθοεργία. Δείχνουν περίτρανα ότι «υπάρχουν στιγμές σημαντικές», όπως λέει κορυφαίος θεολόγος των ημερών μας, «που η αγαθοποιός δράση πρέπει να δώσει τη θέση της σε μια προσωπική λατρευτική ενατένιση του Κυρίου, σε μια εκδήλωση ευγνωμοσύνης προς τον σταυρωμένο και αναστημένο Χριστό. Μέσα στην πλούσια αγαθοεργό δράση κινδυνεύει κανείς να ξεχάσει τον δοτήρα των αγαθών, την πηγή παντός αγαθού». Συναφές με αυτό είναι η σύνδεση, που κάνει ο Χριστός, του μύρου της Μαρίας με τα μύρα που οι Μυροφόρες γυναίκες θα πρόσφεραν στον ενταφιασμό του. Λέει δηλ. ο Χριστός ότι η πράξη αυτή αποτελεί προανάκρουσμα αυτής της λεπτότατης προσφοράς των γυναικών. Η Μαρία διαθέτει μάτι προφητικό για το εγγύς μέλλον. Ο Χριστός τη συμμερίζεται πλήρως.

Το δεύτερο επεισόδιο, η διήγηση της «θριαμβευτικής» εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, είναι διήγηση γεμάτη μυστηριώδεις συναρτήσεις, που εναρμονίζονται με το βαθύ και ξεχωριστό νόημα της εισόδου αυτής, εισόδου με τελικό σκοπό τη θυσία του Χριστού στο σταυρό. Παντού σ’ αυτή την είσοδο βρίσκουμε το τυπικό του βασιλιά. Η διήγηση, όμως, αλλού ανακαλεί και αλλού ανατρέπει το βασιλικό αυτό πρωτόκολλο. Σε κάθε περίπτωση επιβάλλει το τυπικό των σταυρικών προδιαγραφών του Κυρίου.

Ο Μεσσίας εισέρχεται συνοδευόμενος αρχικά από τους μαθητές. Σιγά-σιγά, όμως, ο λαός ξεσηκώνεται. Ανάμεσα του και ο πρώην τυφλός Βαρτιμαίος, που θεραπεύτηκε από τον Ιησού και του φώναζε «Υἰὲ Δαυίδ ἐλέησόν με» ( Μκ 10,47). Η ελπίδα του Βαρτιμαίου μεταδόθηκε στο λαό, ο οποίος επεφύλαξε στο Χριστό υποδοχή βασιλική. Σαν του Δαυίδ. Την επεδίωξε μάλιστα, από κάποια άποψη και ο ίδιος ο Χριστός: α) Μπαίνει από το όρος των Ελαιών, «τὸ κατέναντι Ἱερουσαλήμ ἐξ ἀνατολών» (Ζαχ 14,4), από όπου αναμενόταν να εισέλθει στα Ιεροσόλυμα ο Μεσσίας. β) Χρησιμοποιεί, για μεταφορικό μέσο, ένα ζώο, πράξη που ανακαλεί το βασιλικό προνόμιο της επίταξης μεταφορικών μέσων. Στο βασιλικό πρωτόκολλο παραπέμπει και το ότι στο ζώο αυτό δεν είχε καθίσει άλλος. γ) Επιβιβάζεται σ’ αυτό από τους μαθητές (Λκ 19,35), πράξη που θυμίζει επίσης βασιλική επιβίβαση. Όλα αυτά ανακαλούν βασιλικό τυπικό, το οποίο όμως μερικώς ανατρέπεται από το ότι το μεταφορικό αυτό μέσο είναι ένα ταπεινό γαϊδουράκι και όχι ένα άλογο, ως να πορεύεται σε πόλεμο. Τα προφητικά λόγια του Ζαχαρία εν προκειμένω είναι ξεκάθαρα: «Νάτος, ο βασιλιάς σας, έρχεται είναι δίκαιος και σώζει. Είναι πράος και κάθεται πάνω σε γαϊδούρι, σ’ ένα πουλάρι, γέννημα υποζυγίου»  (Ζαχ 9,9). δ) Στρώνουν τα ιμάτιά τους για να περάσει πάνω από αυτά, πράξη που αποτελεί παράδοση στο βασίλειο του Ισραήλ. ε) Ο λαός κρατάει κλάδους φοινίκων. Κραυγάζει στίχους από τον ψαλμό 117 και υποδέχεται με αλλαλαγμούς τον Χριστό με το «ὠσαννά», με το οποίο διατυπώνεται η παράκληση ώστε να εγκαθιδρυθεί το βασίλειο του Δαυίδ και να πραγματοποιηθεί και πάλι το βασίλειο του Θεού στη χώρα του Ισραήλ.

 Μηνύματα

α) Ο Χριστός στην περικοπή μας αποκαλύπτει ότι όντως είναι βασιλιάς της δικής του, όμως, βασιλείας, η οποία δεν είναι «ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ιω 18,36). Αυτής της βασιλείας μάς προσκαλεί να γίνουμε πολίτες∙ υπήκοοι ενός βασιλιά χωρίς επίγεια εξουσία και δύναμη, αλλά με παντοδύναμη αγάπη. Ο Χριστός με τη «θριαμβευτική» αυτή είσοδο ακύρωσε κοσμικές εξουσίες και πρωτόκολλα.

β) Ο Υιός του Θεού, που δεν είχε επιδιώξει ποτέ τη δόξα, στο επεισόδιο, που σύντομα παρουσιάσαμε, φαίνεται να την επιδιώκει, γιατί πλησιάζει το τέλος του. Επιδιώκει μια δόξα όχι κοσμική, αλλά δόξα σταυρού. Σ’ αυτό τον σταυρό ενθρονίσθηκε∙ γι’ αυτό και αναστημένος είναι ταπεινός θριαμβευτής.

γ) Οι πιστοί καλούμαστε μόνιμα σε αποδοχή της πορείας του Χριστού που καταλήγει στον σταυρό. Καλούμαστε σε συμπόρευση μαζί του και συμμετοχή σε όλα όσα περιλάμβανε η πορεία αυτή. Αυτό αποτελεί εγγύηση και της συναναστάσεώς μας.

δ) Η Κυριακή των Βαΐων δεν είναι μόνο παρελθόν αλλά και παρόν και μέλλον. Όπως τότε ο Κύριος εισήλθε στην αγία πόλη ταπεινά, έτσι έρχεται πάντοτε στην Εκκλησία του. Η είσοδός του στην Ιερουσαλήμ γίνεται προτύπωση της εισόδου του στη θεία λειτουργία υπό την ταπεινή μορφή του άρτου και του οίνου.

π. Ι. Σ.