Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ιω 12, 1-18

Η Eυαγγελική περικοπή

Η περικοπή έχει ως εξής: «Την ίδια εκείνη μέρα, δηλαδή την πρώτη μέρα μετά το Σάββατο, όταν βράδιασε κι ενώ οι μαθητές ήταν συγκεντρωμένοι κάπου με κλειστές τις πόρτες, επειδή φοβούνταν τις ιουδαϊκές αρχές, ήλθε ο Ιησούς, στάθηκε στη μέση και τους λέει: «ειρήνη σ’ εσάς». Κι όταν το είπε αυτό, τους έδειξε τα χέρια και την πλευρά του. Οι μαθητές χάρηκαν που είδαν τον Κύριο. Ο  Ιησούς τους είπε πάλι: «Ειρήνη σ’ εσάς! Όπως ο Πατέρας έστειλε εμένα, έτσι στέλνω κι εγώ εσάς». Έπειτα από τα λόγια αυτά, φύσηξε στα πρόσωπά τους και τους λέει: « Λάβετε Πνεύμα Άγιο. Σε όποιους συγχωρήσετε τις αμαρτίες, θα τους είναι συγχωρημένες∙ σε όποιους τις κρατήσετε ασυγχώρητες, θα κρατηθούν έτσι». Ο Θωμάς όμως, ένας από τους δώδεκα μαθητές, που λεγόταν Δίδυμος, δεν ήταν μαζί τους όταν ήρθε ο Ιησούς. Του έλεγαν λοιπόν οι άλλοι μαθητές: «Είδαμε τον Κύριο με τα μάτια μας». Αυτός όμως τους είπε: «Εγώ αν δεν δω στα χέρια του τα σημάδια από τα  καρφιά, κι αν δεν βάλω το δάκτυλό μου στα σημάδια από τα καρφιά, και δεν βάλω το χέρι μου στη λογχισμένη πλευρά του, δεν θα πιστέψω». Οχτώ μέρες αργότερα οι μαθητές ήταν πάλι μέσα στο σπίτι, μαζί τους κι ο Θωμάς. Έρχεται λοιπόν ο Ιησούς, ενώ οι πόρτες ήταν κλειστές, στάθηκε στη μέση και είπε: «Ειρήνη σε σας». Έπειτα λέει στο Θωμά: «Φέρε εσύ το δάχτυλό σου εδώ και δες τα χέρια μου, φέρε και το χέρι σου και βάλε το στην πλευρά μου. Μην αμφιβάλλεις και πίστεψε». Ο Θωμάς τότε του αποκρίθηκε: «Είσαι ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Του λέει τότε ο Ιησούς: «Πείστηκες επειδή με είδες με τα μάτια σου∙ μακάριοι εκείνοι που πιστεύουν χωρίς να μ’ έχουν δει». Ο Κύριος έκανε βέβαια και πολλά άλλα σημεία μπροστά στους μαθητές του, που δεν είναι γραμμένα σ’ αυτό το βιβλίο. Αυτά όμως γράφτηκαν για να πιστέψετε πως ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, και πιστεύοντας να έχετε δι’ αυτού τη ζωή».

Προσέγγιση της περικοπής

α) Είναι προφανές ότι η συνάντηση Χριστού και μαθητών, πλην του Θωμά, έλαβε χώρα μάλλον εκεί όπου έγινε και ο Μυστικός Δείπνος. Ο χρόνος της συνάντησης ήταν το εσπέρας της Κυριακής της Αναστάσεως. Το φρικτό τέλος του διδασκάλου γέμισε με φόβο τούς μαθητές για το ενδεχόμενο να έχουν κι αυτοί την ίδια τύχη. Γι’ αυτό κλείστηκαν σε κείνο το χώρο, που θύμιζε το διδάσκαλο με μια από τις ωραιότερες αναμνήσεις. Είναι όντως τραγικό, μέρα του θριάμβου της ζωής πάνω στο θάνατο, οι  φίλοι του Χριστού να ζαρώνουν από το φόβο!  Αντί των εχθρών, όμως, ήλθε ο Κύριος για να τους ελευθερώσει από το φόβο με τον χαιρετισμό του «εἰρήνη ὑμῖν». Παράλληλα, τους βεβαίωσε ότι αυτός που τους καθησυχάζει δεν είναι άλλος παρά εκείνος που σταυρώθηκε. Αυτός που υπέστη το οδυνηρό πάθος. Όμως, τώρα ο νικητής του θανάτου είναι πάλι κοντά τους. Η παρουσία του Κυρίου ασφαλώς τους ελευθέρωσε από το φόβο.

β) Την άρση του φόβου διαδέχεται η εντολή του αναστημένου Χριστού προς τους μαθητές : «καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ Πατὴρ κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς». Η εντολή αυτή σημαίνει ότι απ’ αυτή τη στιγμή αρχίζει η δική τους διακονία. Το έργο που έχουν να κάνουν συνίσταται στη μεταφορά του μηνύματος του Χριστού. Και περιεχόμενο αυτού του μηνύματος θα είναι ο σταυρός και η Ανάσταση του Κυρίου. Η εντολή αυτή έχει και ένα άλλο νόημα: η εκ μέρους του Χριστού αποστολή των μαθητών του είναι παράλληλη της αποστολής του Χριστού από τον Πατέρα. Κατ’ εικόνα αυτής της αποστολής η Εκκλησία γίνεται  μεταφορέας του μηνύματος του Χριστού μόνο όταν αποδεικνύει ότι τελεί σε πλήρη αγάπη με τον Χριστό και υπακοή σ’ αυτόν.

γ) Μια ακόμη σημαντική ενέργεια του Χριστού: «Ἐνεφύσησε», λέει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, «πνεῦμα ἅγιον» στους μαθητές του λέγοντας : «λάβετε πνεῦμα ἅγιον». Το φύσημα του Χριστού είναι όμοιο μ’ εκείνο του Πατέρα στην πρώτη δημιουργία («καὶ ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν …»). Αυτό σημαίνει ότι η έλευση και η παροχή του Αγίου Πνεύματος  σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας δημιουργίας. Η Εκκλησία, λοιπόν, που εδώ εκπροσωπείται από τους αποστόλους, είναι κατ’  ουσία μια νέα δημιουργία. Την κάνει τέτοια το πρόσωπο του Χριστού, που παρέχει το άγιο Πνεύμα. Γι’ αυτό η Εκκλησία πρέπει να παρέχει σημάδια νιότης και φρεσκάδας. Γιατί είναι νέα δημιουργία. Μέσα σ’ αυτή λαμβάνει χώρα η μετάνοια και η συγχώρεση των μελών της. Αυτή η μετάνοια και η συγχώρεση δημιουργεί νέους ανθρώπους, με φρεσκάδα και νιότη.

δ) Στην περικοπή υπάρχει και το περιστατικό με τον απόστολο Θωμά. Ο Θωμάς ήταν υποψιασμένος όσο ελάχιστοι για τον θάνατο του Χριστού. Μια ένδειξη γι’ αυτό αποτελεί ο λόγος του: «ἄγωμεν καὶ ἡμεῖς ἵνα ἀποθάνωμεν μετ’ αὐτοῦ» ( Ιω 11, 16) που είπε στους άλλους μαθητές όταν πληροφορείται τον θάνατο του Λαζάρου και ακούει από τον Κύριο «ἄγωμεν πρὸς αὐτόν». Ο λόγος αυτός του Θωμά εκφράζει διάθεση συμπόρευσής του με τον διδάσκαλο στο πάθος κι όχι ειρωνεία. Σίγουρα και ο Θωμάς φοβόταν εκείνες τις ημέρες όπως φοβόταν και οι άλλοι μαθητές. Όμως, εκείνος, δεν πήγε μαζί τους το εσπέρας εκείνης της Κυριακής. Ότι αγαπούσε τον διδάσκαλο είναι γεγονός. Προκύπτει δε και από το ότι όταν εκείνος είπε προ του πάθους ότι υπάγει «ἑτοιμάσαι τόπον» (Ιω 14, 3) ο Θωμάς τον ρώτησε «κύριε, οὔκ οἴδαμεν ποῦ ὕπάγεις». Τον Θωμά τον ενδιέφερε να ξέρει, ίσως περισσότερο από άλλους, επ’ ακριβώς για το σταυρό του Χριστού, που αποτελούσε γι’ αυτόν το δρόμο επιστροφής στον Πατέρα. Ήθελε να ξέρει και να μην αμφιβάλλει για το τι είναι και προς τα πού πορεύεται ο δάσκαλός του. Προς αυτόν ο Χριστός απευθυνόμενος είπε το μοναδικό «ἐγὼ εἰμὶ ἡ ὁδός καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἠ ζωή» (Ιω 14, 6).

Είναι γεγονός ότι μετά το πάθος του Χριστού ο Θωμάς επέλεξε για λίγο την απομόνωση. Ήθελε μόνος του να σηκώσει τον πόνο που του άφησε η στέρηση του διδασκάλου. Έμεινε μόνος του με τον εαυτό του. Όμως έμεινε και εκτός της εμπειρίας των άλλων μαθητών. Για χάρη του, όμως, ο Χριστός επαναλαμβάνει ό,τι έκανε και είπε στην πρώτη εμφάνισή του, οκτώ μέρες αργότερα. Και όχι μόνο αυτό, ο Χριστός προσφέρεται να εξεταστεί από τον Θωμά. Είναι άξιο ιδιαίτερης προσοχής ότι ο Χριστός δεν απορρίπτει την αμφιβολία του. Τη δέχεται και την αξιοποιεί: Τον οδηγεί σε μια συγκλονιστική ομολογία: «ὁ κύριός μου καὶ ὁ θεός μου» (Ιω 20,28). Το γνώρισμα του Θωμά ήταν, λοιπόν, ότι ήθελε να είναι βέβαιος για όλα.

Αλήθεια, ήταν προσωρινό λάθος του Θωμά να αποκοπεί από την κοινωνία των άλλων και να δει την μοναξιά ικανότερη από την συντροφικότητα για την υπέρβαση της θλίψης. Το ξεπέρασε όμως πολύ σύντομα δείχνοντας ότι η μόνωση και η ησυχία δεν είναι πάντα η καλύτερη λύση. Η δυσπιστία του πάλι έναντι των άλλων συμμαθητών του δείχνει κάτι από την ιδιοσυγκρασία του. Αν δεν ήταν τέτοια η ιδιοσυγκρασία του δεν θα είχαμε καταγραμμένη μέσα στην Κ. Διαθήκη την ισχυρή ομολογία του: «ὁ κύριός μου και ὁ θεός μου», μια ομολογία που γεννήθηκε από μια υγιώς αμφιβάλλουσα προσωπικότητα.

           Μηνύματα

Καρπός της Ανάστασης δεν μπορεί να είναι ο φόβος. Ούτε το κλείσιμο στον εαυτό μας είναι πάντα η καλύτερη στάση. Η Ανάσταση του Κυρίου, μάς καθιστά ισχυρούς για υπέρβαση του φόβου. Τέλος το περιστατικό του Θωμά δείχνει ότι συχνά από μια υγιή αμφιβολία προκύπτει μια μεγάλη ομολογία.

π. Ι. Σ