Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Ιω 9,1-38

Το Eυαγγέλιο το σημερινό είναι, όπως και της προηγούμενης Κυριακής, πολύ μεγάλο. Δεν θα το μεταφράσουμε λέξη προς λέξη, αλλά θα το διηγηθούμε σύντομα.

Διήγηση

Ο Χριστός και οι μαθητές του συνάντησαν έναν τυφλό εκ γενετής∙ οι μαθητές ρώτησαν τον Χριστό: ποιος αμάρτησε, ο ίδιος ή οι γονείς του, για να γεννηθεί τυφλός. Ο Χριστός απάντησε: ούτε ο ίδιος ούτε οι γονείς του, αλλά γεννήθηκε τυφλός, για να φανερωθεί η δύναμη του Θεού πάνω σ’ αυτόν∙ όσο είναι μέρα πρέπει να κάνω τα έργα αυτού που με έστειλε στον κόσμο. Και φτύνοντας, έφτιαξε πηλό και άλειψε τα μάτια του και τον έστειλε στην Κολυμβήθρα του Σιλωάμ να νιφτεί. Ο τυφλός πειθάρχησε, νίφτηκε και όταν γύρισε πίσω έβλεπε. Κατ’ αρχάς οι γείτονες αναρωτιούνταν: αυτός δεν είναι ο τυφλός που επαιτούσε; Άλλοι έλεγαν ναι και άλλοι όχι. Τον ρωτούσαν λοιπόν πώς τώρα βλέπει. Εκείνος τους έλεγε ότι κάποιος άνθρωπος, ονομαζόμενος Ιησούς, του έδωσε το φως του, αλλά δεν ξέρει πού μένει.

Στη συνέχεια τον έφεραν στους Φαρισαίους. Και εκείνοι ρωτούσαν τα ίδια. Όταν έμαθαν τα καθέκαστα διχάστηκαν. Άλλοι έλεγαν: δεν μπορεί ο άνθρωπος αυτός να  είναι σταλμένος από τον Θεό και να καταλύει το Σάββατο και άλλοι έλεγαν τα αντίθετα. Ρωτήθηκε και ο θεραπευθείς, ο οποίος είπε ότι αυτός που τον έκανε καλά είναι προφήτης.

Οι γονείς του, που κλήθηκαν κατόπιν από τους Φαρισαίους, ομολόγησαν ότι αυτός είναι ο γιός τους. Παρέπεμψαν όμως στον ίδιο να τους εξηγήσει περισσότερα. Το έκαναν αυτό, γιατί φοβούνταν ότι οι Φαρισαίοι θα τους αφόριζαν από τη Συναγωγή.

Οι Φαρισαίοι κάλεσαν εκ νέου τον πρώην τυφλό. Τον ρωτούν και τον ξαναρωτούν τα ίδια πράγματα. Και κείνος απαντά όπως και πριν, προσθέτοντας αυτή τη φορά: μήπως θέλετε να γίνετε και σεις μαθητές του;  Οι Φαρισαίοι αγανάκτησαν μ’ αυτόν, και τον πέταξαν έξω από τη συναγωγή. Όταν το πληροφορήθηκε ο Χριστός, τον βρήκε, του αποκαλύφτηκε και κείνος πίστεψε σ’ αυτόν και τον προσκύνησε.

Προσέγγιση της περικοπής

Στο ερώτημα των μαθητών: ποιος φταίει που ο άνθρωπος γεννήθηκε τυφλός, ο Χριστός αφήνει τις υπάρχουσες απόψεις και απαντάει απερίφραστα: Ο άνθρωπος αυτός γεννήθηκε τυφλός για να αποκαλυφθεί σ’ αυτόν η δόξα του  Θεού. Είναι η θέση που εκφράζει πάντα, σε όλα τα θαύματα ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Ο τυφλός θεραπεύτηκε, όμως μετά άρχισε η περιπέτεια των ανακρίσεων από την ύψιστη  «αυθεντία», τους Φαρισαίους,  γιατί ήταν πάλι ημέρα Σάββατο.

Το πρώτο χαρακτηριστικό της διήγησης είναι ότι κυριαρχεί το στοιχείο της αποκάλυψης. Ο Χριστός δείχνει ποιος είναι ο ίδιος και ταυτόχρονα ποιος είναι ο Πατέρας, ο οποίος αποκαλύπτεται στο πρόσωπό του Αλλά και ο τυφλός γίνεται τόπος φανέρωσης του Χριστού και διακηρύττει τη σχέση του με τον Πατέρα, την οποία αρνείται η θρησκευτική ηγεσία των Φαρισαίων.

Η θεραπεία του τυφλού περιγράφεται με λίγες λέξεις. Δεν απαιτείται πίστη. Δεν υποβάλλεται αίτημα για θεραπεία. Η πρωτοβουλία ανήκει αποκλειστικά στον Χριστό. Ο ευαγγελιστής ρίχνει τον προβολέα του πάνω στην πράξη του Χριστού. Μια πράξη που για τον αναγνώστη φορτίζεται με βαθύ θεολογικό περιεχόμενο: Ο πηλός  ανάγει στην πρώτη δημιουργία∙ εμφανίζει τον Χριστό ως αναδημιουργό του ανθρώπου. Έπειτα η κολυμβήθρα του Σιλωάμ, που σημαίνει «ἀπεσταλμένος», υποβάλλει την πίστη ότι ο Χριστός είναι «ὁ ἀπεσταλμένος» του Θεού που δίνει το φως στον άνθρωπο. Στο νερό της ο πιστός βλέπει το δικό του βάπτισμα, που του παρέχει τον φωτισμό.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό της διήγησης είναι οι συνεχείς κρίσεις που προκαλεί ο θεραπευθείς. Οι άνθρωποι διχάζονται. Το στοιχείο της αποκάλυψης, για το οποίο μιλήσαμε, εναλλάσσεται με το στοιχείο της κρίσης. Αυτός, που ως την ώρα της θεραπείας του ζούσε στο σκοτάδι, γίνεται ένας μάρτυρας αποκάλυψης του Χριστού.

Όταν στη συνέχεια οι γείτονες δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την περίπτωση του, τον οδηγούν στη θρησκευτική αυθεντία, ,για να αποφανθεί. Στους ειδήμονες Φαρισαίους. Γι’ αυτούς βασικό δεν είναι η θεραπεία, αλλά το ότι αυτή έγινε ημέρα Σάββατο. Και μόνο που ο Χριστός ένωσε τα δάκτυλά του να κάνει πηλό, κατέλυσε την αργία! Για δεύτερη φορά, λοιπόν, ο θεραπευθείς πρέπει να διηγηθεί την ιστορία της θεραπείας του. Αποτέλεσμα της απάντησης ήταν η διχογνωμία τώρα των ίδιων των Φαρισαίων. Έτσι, η κρίση που άρχισε με το λαό, προχωράει τώρα προς τη θρησκευτική αυθεντία. Η κατάλυση του Σαββάτου  κάνει  άλλους να αρνηθούν την προέλευσή του από τον Θεό και άλλους να αναρωτιούνται πώς μπορεί ένας αμαρτωλός να επιτελεί τέτοια σημεία; Πάνω σ’ αυτό ερωτάται να απαντήσει ο ίδιος ο θεραπευθείς. Αυτός, χωρίς περιστροφές απαντάει: με θεράπευσε, γιατί είναι «προφήτης», . Η πρόοδός του είναι εμφανής. Ανέρχεται βαθμηδόν.

Η απάντηση του θεραπευθέντος δεν διευκολύνει τους  Φαρισαίους. Καλούν σε ανάκριση τους γονείς του. Στην πρώτη ερώτηση, αν ο θεραπευθείς είναι ο γιός τους, οι γονείς απαντούν θετικά. Η απάντηση δεν στοιχίζει στους γονείς. Στη δεύτερη, όμως, για το πώς τώρα ο γιός τους βλέπει, δεν παρέχουν καμιά πληροφορία. Παραπέμπουν στον ίδιο.  Λένε: αυτός ξέρει, ηλικία έχει, αυτόν ρωτήστε. Απαντούν με φόβο, γιατί  οι Ιουδαίοι είχαν αποφασίσει να αφορίσουν όποιον ομολογούσε τον Χριστό.

Η ανάκριση όμως προχωράει σε αυταρχικότερη μορφή: Οι φαρισαίοι καλούν εκ νέου τον θεραπευθέντα. Ουσιαστικά απαιτούν να αποδοκιμάσει τον Ιησού. Να δώσει δόξα στον Θεό, που παρόλη την αμαρτία του τον θεράπευσε. Αυτοί ως αυθεντίες γνωρίζουν ότι κάθε άνθρωπος, άρα και ο Ιησούς, είναι αμαρτωλός. Όντως ραφιναρισμένη μέθοδος ανάκρισης (ευσέβεια περιτυλιγμένη με αλαζονεία). Υποδεικνύουν απόδοση τιμής στον Θεό (θετικό στοιχείο) αποφαίνονται όμως περί Χριστού, ότι είναι αμαρτωλός (αρνητικό). Αλλά ο ιαθείς ξεσκεπάζει την αλαζονεία. Εάν εκείνος είναι αμαρτωλός, λέει, δεν το ξέρω. Γνωρίζω μόνο ένα: ότι ήμουν τυφλός και τώρα βλέπω.  Έτσι, αποδίδει τιμή στον Θεό, γιατί εκφράζει την εμπειρία του και δεν αρνείται τα ίδια τα πράγματα για χάρη μιας  ανούσιας πολυλογίας.  Εκείνοι του θέτουν ξανά ερώτημα για τον τρόπο θεραπείας του. Ίσως πίστευαν ότι θα καμφθεί. Εντούτοις ο θεραπευμένος απαντά δυναμικά: «εἶπον ὑμῖν ἤδη καὶ οὐκ ἠκούσατε· τὶ πάλιν θέλετε ἀκούειν; Μὴ καὶ ὑμεῖς θέλετε αὐτοῦ μαθηταὶ γενέσθαι;». Η αντιπαράθεση κορυφώνεται. Οι φαρισαίοι τον λοιδορούν  και  καυχώνται ως δήθεν μαθητές του Μωϋσή, μέσω του οποίου ο Θεός ελάλησε και δεν αναγνωρίζουν σε κανένα άλλον μαθητεία. Δεν γνωρίζουν «πόθεν ἐστὶν» ο Ιησούς. Ο ιαθείς απαντά πολύ εύστοχα: Η θεραπεία είναι έργο που κάνει ο θεοσεβής, αυτός που ήρθε «παρά Θεού».

Η απάντηση και η πράξη των Φαρισαίων εδώ είναι σκληρή. «Ἐν ἁμαρτίαις σὺ ἐγεννήθης ὅλος καὶ σὺ διδάσκεις ἡμᾶς;» του λένε «καὶ ἐξέβαλον αὐτὸν ἔξω». Ο ιαθείς δεν μπορεί να είναι δάσκαλος των ανθρώπων της εξουσίας. Ταυτόχρονα, όμως, φάσκουν και αντιφάσκουν: προηγουμένως αμφισβητούσαν την τυφλότητα. Τώρα αυτή η τυφλότητα ταιριάζει στο σχέδιό τους και τη θεωρούν δεδομένη.

Ο Χριστός συναντάει τον ιαθέντα στον Ναό. Κυριολεκτικά τον έψαχνε, μιας και άκουσε την περιπέτειά του. Του αποκαλύπτεται και τον προκαλεί να ομολογήσει την πίστη του σ’ αυτόν· εκείνος ομολογεί πίστη και τον προσκυνεί.

Η πορεία του ιαθέντος

Η θεήλατη ανοδική πορεία του πρώην τυφλού είναι ορατή στη διήγηση:  α) Απέναντι στο Χριστό, πριν τη θεραπεία του, επιδεικνύει εμπιστοσύνη. β)  Λέγοντας στους γείτονες ότι ο άνθρωπος,  που τον θεράπευσε, ονομάζεται   Ιησούς ( = ο Θεός είναι βοήθεια) αποδεικνύει την εξάρτησή του από τον Θεό και ταυτόχρονα στρέφει τους γείτονες προς την ίδια εξάρτηση. γ) Ενώπιον των Φαρισαίων χαρακτηρίζει τον Χριστό προφήτη∙ δεν αρκείται μόνο στο άνθρωπος. δ) Στη δεύτερη ανάκριση τον παρουσιάζει απεσταλμένον «παρὰ Θεοῦ», στον οποίο πρέπει να μαθητεύσουν οι Φαρισαίοι. Και ε) στη συνάντησή του με τον Χριστό τον ομολογεί και τον προσκυνεί ως Θεό.

Οι Φαρισαίοι είναι η φιγούρα των ανθρώπων, που είναι αρνητές της εμπειρίας.
π. Ι. Σ.