Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μθ 10,32-33. 37-38. 19,27-30
Είπε ο Κύριος στους μαθητές του: «Όποιος ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους ότι ανήκει σ’ εμένα, θα τον αναγνωρίσω κι εγώ για δικόν μου μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου. Όποιος όμως με απαρνηθεί μπροστά στους ανθρώπους, θα τον απαρνηθώ κι εγώ μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου. Όποιος αγαπάει τον πατέρα του ή τη μάνα του παραπάνω από μένα, δεν είναι άξιος για μαθητής μου. Κι όποιος αγαπάει τον γιό του ή την θυγατέρα του παραπάνω από μένα, δεν είναι άξιος για μαθητής μου. Επίσης όποιος δεν παίρνει τον σταυρό του και δεν με ακολουθεί, δεν είναι άξιος για μαθητής μου». Μίλησε τότε ο Πέτρος και του είπε: «Να, εμείς αφήσαμε τα πάντα και σε ακολουθήσαμε. Τί θα γίνει μ’ εμάς;» Κι ο Ιησούς του απάντησε: «Σας βεβαιώνω πως εσείς που με ακολουθήσατε, όταν θα καθίσει ο Υιός του ανθρώπου στον μεγαλόπρεπο θρόνο του, στον καινούργιο κόσμο, θα καθίσετε κι εσείς σε δώδεκα θρόνους, για να κρίνετε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ. Κι όποιος άφησε σπίτια ή αδελφούς ή αδελφές ή πατέρα ή μητέρα ή γυναίκα ή παιδιά για χάρη μου, θα πάρει εκατό φορές περισσότερα και θα κληρονομήσει την αιώνια ζωή. Πολλοί θα βρεθούν από πρώτοι τελευταίοι, κι άλλοι από τελευταίοι πρώτοι».
Από γιορτή των Μαρτύρων γιορτή των Αγίων Πάντων
α) Η σημερινή γιορτή, με την οποία κλείνει η περίοδος του Πεντηκοσταρίου, άρχισε σαν Κυριακή τιμής μόνο των Μαρτύρων της πίστεως. Από τους χρόνους ήδη που γραφόταν η Κ. Διαθήκη τιμώνται οι μάρτυρες. Το βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννη μιλάει και τιμάει μάρτυρες, οι οποίοι μαρτύρησαν σε διωγμούς που έκανε η Ρωμαϊκή εξουσία κατά της Εκκλησίας. (Είναι συνέχεια της Π. Διαθήκης η οποία τιμάει μάρτυρες της πίστης στον Θεό, που μαρτύρησαν λ.χ. στην εποχή της Μακκαβαϊκής επανάστασης κατά των κατακτητών Ελλήνων). Και τα άλλα βιβλία της Κ. Διαθήκης προϋποθέτουν αγώνες των πιστών για διαφύλαξη της πατρώας πίστης.
β) Πολύ αργότερα – γιατί επί Χρυσοστόμου (Δ΄αι.) συναντάμε τη γιορτή ακόμη ως γιορτή πάντων των μαρτύρων -επί αυτοκράτορος του Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού (Θ΄αι.) κτίζεται ναός Αγίων Πάντων. Αυτό σημαίνει ότι η γιορτή την εποχή εκείνη είχε ήδη εξελιχθεί από γιορτή των Μαρτύρων σε γιορτή όλων των Αγίων. Έγινε δε αυτό, για να περικλείονται όλοι οι Μάρτυρες και όλοι οι Άγιοι σε μια γιορτή, διότι για το Χριστό αγωνίσθηκαν όλοι. Σε ένα και το αυτό στάδιο έτρεξαν. Μιας Εκκλησίας μέλη τίμια αναδείχθηκαν. Ενός Θεού δούλοι υπήρξαν. Γι’ αυτό και το πατερικό «τοῦ Κυρίου μου πάντας ὑμνῶ τοὺς φίλους», είναι άκρως επίκαιρο.
γ) Την προηγούμενη Κυριακή γιορτάσαμε την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος και την Δευτέρα τη γιορτή του προσώπου του Αγίου Πνεύματος. Γιορτάσαμε την πλούσια σπορά στο γεώργιο της Εκκλησίας. Σήμερα, λοιπόν, θερίζομε, συλλέγουμε τους καρπούς αυτής της σποράς: τους Αγίους. Τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος. Τους Μάρτυρες και Αγίους, που έδωσαν μαρτυρία Χριστού.
Και δ) Στο «περικείμενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων», στο οποίο αναφέρεται το Αποστολικό Ανάγνωσμα, που σκεπάζει και φρουρεί τον κόσμο, συγκαταλέγεται και πλήθος άγνωστων Μαρτύρων-Αγίων. Έτσι, το Κενοτάφιο της Ι. Μονής Ευαγγελιστρίας Πάτμου αφιερώνεται στους άγνωστους Μάρτυρες-Αγίους. Και υπάρχουν πολλοί άγνωστοι Μάρτυρες και Άγιοι γιατί, όπως λέει ο Προφήτης, ο μάρτυρας κι ο Άγιος «οὐκ ἐρίσει οὐδὲ κραυγάσει, οὐδὲ ἀκούσει τις ἐν ταῖς πλατείαις τὴν φωνὴν αὐτοῦ». Ζει μυστικά και αθόρυβα. Μεταμορφώνεται ο ίδιος και μεταμορφώνει και τους άλλους απολύτως σιωπηλά.
Κύρια σημεία της Περικοπής
Το σημερινό Ευαγγέλιο δεν είναι συνεχές κείμενο, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά. Αποτελεί σύνθεση από δυο περικοπές του Χριστού. Οι περικοπές αυτές προϋποθέτουν διωγμούς κατά της Εκκλησίας. Προϋποθέτουν τις παράλογες απαιτήσεις της λατρείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα. Προϋποθέτουν όμως και μελλοντικούς διωγμούς από τις ποικίλες δυνάμεις του κόσμου, που διαχρονικά υπάρχουν και την πιέζουν παντοιοτρόπως. Σ’ αυτή την πίεση, ποια πρέπει να είναι η στάση των ανθρώπων του Θεού;
α) Η Περικοπή τονίζει γενικά ότι επιβάλλεται ομολογία και αυταπάρνηση. Όχι απλή αναγνώριση, αλλά ομολογία έμπρακτη και ηρωική. Σ’ αυτή την περίπτωση ο Χριστός υπόσχεται στους ομολογητές ότι, όπως εκείνοι ομολόγησαν τον Χριστό, με γενναιότητα, σέ τούτη τη ζωή, έτσι και εκείνος θα τους υπερασπισθεί και θα τους αναγνωρίσει ως δικούς του, όταν γυμνοί μπροστά στο βήμα της κρίσης του Θεού, θα χρειάζονται υπεράσπιση. Υπόσχεται ότι θα είναι θετικός συνήγορός τους μπροστά στον κριτή. Επομένως αγιοσύνη σημαίνει ομολογία και μαρτυρία αμφίπλευρη.
Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι η ομολογία αυτή, που θα αμειφθεί από τον Κύριο, πρέπει να γίνει όχι για κάτι αλλά για κάποιον. Να γίνει για τον Ιησού Χριστό. Επομένως είναι ομολογία ενός προσώπου. Όχι ομολογία κάποιας γενικής ιδεολογίας ή φιλοσοφίας. Όχι κάποιας αξίας του πολιτισμού μας. Αλλά ομολογίας του προσώπου του Χριστού. Ομολογίας της ένταξής μας στο μυστικό σώμα του Χριστού.
Αξίζει επίσης να υπογραμμισθεί ότι η επαινούμενη ομολογία του Χριστού από τον πιστό προβάλλεται ως δημόσια πράξη και όχι ως κρυφή και εσωτερική συγκατάθεση. Προβάλλεται ως επίσημος διακήρυξη ενώπιον των διωκτών, των αρνητών και των εχθρών της πίστεως με οποιαδήποτε συνέπεια.
β) Ακολούθως ο Χριστός φέρνει παραδείγματα φαινομενικά ακραίας ομολογίας Χριστού. Όσοι ανήκουν στο Χριστό πρέπει να κάνουν σωστή ιεράρχηση μεταξύ αυτού και των δικών τους προσώπων ή πραγμάτων. Μεταξύ του Χριστού και της γυναίκας∙ μεταξύ του Χριστού και των γονέων ή των υιών ή των αδελφών και γενικώς όλων. Σ’ αυτή την ιεράρχηση πρώτος πρέπει να μπαίνει ο Χριστός και μετά όλα τα άλλα. Σ’ αυτή την περίπτωση η στοργή προς τους οικείους μας πρέπει να έρχεται δεύτερη, μετά την αγάπη μας προς τον Χριστό. Άλλωστε, η αληθινή αγάπη στους οικείους μας, ας το προσέξουμε αυτό, είναι δυνατή μόνο όταν η αγάπη του Χριστού συνέχει την καρδιά μας. Διαφορετικά δεν πρόκειται για αληθινή αγάπη αλλά για κάτι υποδεέστερο.
γ) Ο Χριστός υποδεικνύει την ανάγκη άρσης του σταυρού από τον καθένα μας. Ο πιστός πρέπει να είναι έτοιμος ανά πάσα στιγμή της ζωής του για περιφρόνηση και δίωξη, που οδηγεί μέχρι και το μαρτυρικό θάνατο. Δεν μπορεί επίσης να αναθέσει κανείς σε άλλον αυτόν τον σταυρό. Είναι προσωπικό κόστος, προσωπικός κόπος, προσωπική θλίψη, προσωπικός αγώνας, προσωπικό μαρτύριο, προσωπικό αίμα.
δ) Ο Πέτρος ερωτά για την περίπτωση των μαθητών που εγκατέλειψαν όλους και όλα και ακολούθησαν τον Χριστό. Τί περιμένει αυτούς; Ο Χριστός απαντά ότι στον αναγεννημένο, τον καινούργιο κόσμο που θα διαδεχθεί τον παρόντα, οι δώδεκα θα έχουν την προνομιακή θέση των κριτών των δώδεκα φυλών του Ισραήλ. Ίσως το νόημα είναι το εξής: Στην παλλιγγενεσία, στην ανάπλαση και στην αναδημιουργία οι μαθητές δεν θα κριθούν οι ίδιοι∙ θα κατακρίνουν όχι όλο τον κόσμο αλλά ειδικά τον Ισραήλ, ο οποίος δεν πίστεψε σ΄ αυτούς.
στ) Για όλες τις θυσίες και τις στερήσεις που ο πιστός υφίσταται εκουσίως στον παρόντα αιώνα για χάρη του Χριστού, η αμοιβή στον νέο αιώνα θα είναι η αιώνια ζωή.
Και ζ) Στην κοινωνία, που επαγγέλλεται ο Χριστός, θα ανατραπεί η τάξη του παρόντος. Εκεί θα ισχύσουν κριτήρια αντίστροφα από αυτά που ισχύουν στον παρόντα κόσμο. Όσοι περιφρονήθηκαν για χάρη του Χριστού, αυτοί θα είναι πρώτοι. Και θα τεθούν τελευταίοι οι άνθρωποι χωρίς σταυρό, οι τιμώμενοι αναξίως σήμερα από τον κόσμο, αυτοί που ζητούν την μεθυστική εξουσία.
Εξαγόμενο
Το εξαγόμενο από όλα τα προηγούμενα είναι ότι ο αληθινός μαθητής του Χριστού, αυτός που έχει οργανική σύνδεση μαζί του στερείται, θλίβεται, διώκεται, προσφέρει ακόμη και τη ζωή του, γιατί ελπίζει στην αιώνια κοινωνία με τον Χριστό. Σε τούτον τον κόσμο νιώθει ως παρεπίδημος. Προσδοκά όμως την ουράνια πόλη, η οποία του παρέχεται πλουσιοπάροχα.
π. Ι. Σ.
