Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μθ 4,18-23

Έκλεισε χθες η ωραία περίοδος του Πεντηκοσταρίου, με τελευταία συμβάντα τη γιορτή του Αγίου Πνεύματος και τη γιορτή των Αγίων Πάντων. Την πρώτη την είδαμε ως γιορτή σποράς του Αγίου Πνεύματος στο έδαφος της Εκκλησίας. Τη γιορτή των Αγίων πάντων την είδαμε ως γιορτή συγκομιδής των καρπών της Εκκλησίας. Σήμερα ξαναρχίζουμε από την αρχή. Ξαναθυμόμαστε πώς ξεκίνησε η Εκκλησία. Ακούμε την αρχή της. Παρακολουθούμε το κάλεσμα των πρώτων μαθητών. Δεν ξεχνούμε πως η κλήση των μαθητών από το Χριστό σήμαινε τον ορατό και επίγειο πυρήνα της Εκκλησίας.

                                           Η Περικοπή

Εκείνο τον καιρό, καθώς ο Ιησούς περπατούσε στην όχθη της λίμνης της Γαλιλαίας, είδε δυο αδέλφια, τον Σίμωνα, που τον έλεγαν και Πέτρο, και τον αδελφό του τον Ανδρέα, να ρίχνουν τα δίχτυα στη λίμνη, γιατί ήταν ψαράδες. «Ακολουθήστε με», τους  λέει, και θα σας κάνω ψαράδες ανθρώπων». Και αυτοί αμέσως άφησαν τα δίχτυα και τον ακολούθησαν. Προχωρώντας  πιο πέρα από κει, είδε δυο άλλους  αδελφούς, τον Ιάκωβο γιό του Ζεβεδαίου, και τον αδελφό του τον Ιωάννη. Βρίσκονταν στο ψαροκάικο μαζί με τον πατέρα τους τον Ζεβεδαίο και τακτοποιούσαν τα δίχτυα τους. Τους κάλεσε, κι αυτοί άφησαν αμέσως το καΐκι και τον πατέρα τους και τον ακολούθησαν. Ο Ιησούς περιόδευσε όλη τη Γαλιλαία. Δίδασκε στις συναγωγές τους, κήρυττε το χαρμόσυνο μήνυμα για τον ερχομό της βασιλείας του Θεού, και γιάτρευε τους ανθρώπους από κάθε ασθένεια και κάθε αδυναμία.

   Χαρακτηριστικά των διηγήσεων της κλήσης των μαθητών

α)Και οι τρείς Συνοπτικοί Ευαγγελιστές, ο Μάρκος, ο Ματθαίος  και ο Λουκάς διηγούνται την κλήση των πρώτων μαθητών με μικροδιαφορές μεταξύ τους, οι οποίες οφείλονται στον διαφορετικό  κυρίως τρόπο έκφρασης του καθενός.

β) Αυτή η κλήση, για την οποία διαβάζομε σήμερα, προϋποθέτει μάλλον προγενέστερη γνωριμία των μαθητών  με τον Ιησού. Γι’ αυτή τη γνωριμία μάς βεβαιώνει ο τέταρτος Ευαγγελιστής, ο Ιωάννης, στο πρώτο κιόλας κεφάλαιο του Ευαγγελίου του.

γ) Οι πρώτοι μαθητές του Χριστού είχαν ακούσει ήδη, πριν το κάλεσμα από το Χριστό, το κήρυγμα του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή. Είχαν, λοιπόν, κάποια προετοιμασία από τον Πρόδρομο κι αυτή την ενίσχυε η μελέτη της Αγίας Γραφής, η οποία μιλούσε σε καίρια σημεία της για την έλευση του Μεσσία.

δ) Θα μπορούσαν οι συγγραφείς των Ευαγγελίων, που αναφέραμε, να γράψουν πιο πολλά για τους πρώτους Αποστόλους και για την κλήση τους. Όμως όχι μόνο στην περίπτωση της κλήσης αλλά και για πάρα πολλές άλλες περιπτώσεις μάς δίδουν πολύ περιορισμένες πληροφορίες. Είναι εμφανές ότι ενδιαφέρονται σχεδόν αποκλειστικά για το πρόσωπο του Κυρίου.

ε) Ο Ευαγγελιστής παρουσιάζει τον Ιησού, πέρα από τις ιστορικές λεπτομέρειες, να καλεί με μεγαλοπρέπεια και αυθεντία τους πρώτους μαθητές. Η όλη εμφάνισή του θα ασκούσε μια ανεπανάληπτη γοητεία. Με την ίδια μεγαλοπρέπεια και αυθεντία στέκεται και καλεί τον κάθε αναγνώστη του Ευαγγελίου. Πρόκειται για εσωτερική, μη περιγραφόμενη αλλά σαφώς νοούμενη ισχυρή έλξη.

στ) Τους  πρώτους μαθητές ο Χριστός  βρήκε πάνω στη δουλειά τους για εξασφάλιση του επιούσιου. Ούτε στους επώνυμους πολίτες, ούτε στους επαγγελματίες θρησκευόμενους, ούτε στους Γραμματείς και Φαρισαίους  απευθύνθηκε ο Χριστός. Αλλά στους απλούς ψαράδες. Αυτούς θα αναδείκνυε συνεργάτες του, θα τους έκανε αλιείς ανθρώπων. Αυτοί δεν χρειάστηκαν να απομακρυνθούν από την κοινωνία  και τη ζωή για να συναντήσουν τον Θεό. Ούτε απομακρύνθηκαν πριν την ώρα τους από το διδάσκαλο για να γίνουν αυτοί  διδάσκαλοι. Διδάσκαλοι του κόσμου έγιναν μετά την Πεντηκοστή, μετά δηλαδή την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος.

Και ζ) ίσως το σπουδαιότερο: Τότε οι μαθητές των ραβίνων έψαχναν και εύρισκαν διδάσκαλο. Τον ζητούσαν και τον παρακαλούσαν να μαθητεύσουν κοντά του. Στην περίπτωσή μας συνέβη το αντίθετο. Εκείνος, ο μεγάλος διδάσκαλος, τους ανακάλυψε και τους δόθηκε. (Είναι κι αυτή η πρωτοβουλία μέρος της συμπεριφοράς του Θεού μας, που αναζητά μόνιμα το πλάσμα του). Γι’ αυτό και μπορούσε να τους κοσκινίζει διαρκώς. Να τους παρακινεί, αν διαφωνούν με τις τακτικές του, να τον εγκαταλείψουν. Οι μαθητές, όμως, δεν εγκατέλειψαν τον διδάσκαλο παρά μόνο την ώρα της σύλληψής του.

Προσέγγιση της Περικοπής

Η περικοπή έχει πολλά σημεία, τα οποία πρέπει να προσέξουμε:

α) Η μεταφορική χρήση της εικόνας των αλιέων, που χρησιμοποιεί ο Χριστός για τους τέσσερις μαθητές του, είναι Παλαιοδιαθηκική. Έχει, λοιπόν, ιστορία και παρελθόν η λέξη.  Πολλοί προφήτες την χρησιμοποιούν (Ιερεμίας, Ιεζεκιήλ κ. λ. π). Με την εικόνα αυτή ο Χριστός προλέγει το προφητευθέν  ιεραποστολικό έργο των μαθητών μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Η ιεραποστολή είναι για τον Χριστό αλιεία. Το έργο των μαθητών μετά την Πεντηκοστή είναι έργο περιφρονημένο, όπως ήταν και το επάγγελμα του ψαρά κατά τους χρόνους του Ιησού. Οι Φαρισαίοι και οι άρχοντες του Ισραήλ, οι δήθεν ευσεβείς και πεπαιδευμένοι, οι μεγάλοι και τρανοί του κόσμου τούτου, θα μείνουν άναυδοι και ενεοί από την αλιεία των απλών ψαράδων – μαθητών του Χριστού. Και αυτό συμβαίνει για να γίνει σαφές ότι όπισθεν όλων υπάρχει και ενεργείται ήδη στον κόσμο ένα προαιώνιο σχέδιο, το σχέδιο του Θεού. Αυτό το σχέδιο έχει ως προοπτική την σωτηρία του ανθρώπου, μέσα από ποικίλους δρόμους και τρόπους.

β) Είναι άξια ιδιαίτερης υπογράμμισης η προθυμία που επέδειξαν οι τέσσερις ψαράδες στην κλήση του Χριστού. Δεν ανέβαλλαν. Δεν είπαν ας το σκεφτούμε λίγο. Δεν λογάριασαν τα δικά τους σχέδια και τους δικούς τους ανθρώπους. Άμεσα και ολοκληρωτικά ανταποκρίθηκαν. Αναγνώρισαν στο πρόσωπο του καλούντος τον Ζωοδότην, αυτόν που δίνει νόημα στις επιθυμίες και τις κινήσεις των ανθρώπων. Και παραδόθηκαν σ’ αυτόν και τον ακολούθησαν όντες σίγουροι ότι η ακολουθία αυτή θα φέρει το ποθούμενο : την τελική τους καταξίωση.

γ) Ένα ακόμη αξιοπρόσεκτο στοιχείο έχει η ανταπόκριση του δευτέρου ζεύγους αδελφών, του Ιακώβου και του Ιωάννη. Το κείμενο λέει γι’ αυτούς ότι άφησαν μαζί με τα υπάρχοντά τους (πλοίο, δίχτυα κ. λ. π.) και τον πατέρα τους. Αυτή η πληροφορία υπογραμμίζει την πλήρη και ριζική αποταγή κυριολεκτικά των πάντων. Όλων όσα στηρίζουν τον άνθρωπο στον εδώ κόσμο. Και αυτόν ακόμη τον πατέρα τους. Μια αποταγή – εγκατάλειψη απόλυτα σύμφωνη με την περιγραφή που ο Χριστός  έκανε στο ευαγγέλιο της προηγούμενης Κυριακής. Και μια απόλυτη υποταγή στο θέλημα και στις εντολές του καλούντος.

δ) Ένα σημείο βασικό, που και αυτή η περικοπή αλλά και όλη η Κ. Διαθήκη μας επιτρέπει να αναδείξουμε, είναι η κατακλείουσα την περικοπή διπλή πληροφορία:  Πρώτη ότι ο Χριστός περιόδευε όλη τη Γαλιλαία και δίδασκε στις Συναγωγές. Οι Συναγωγές ήταν οι χώροι όπου συγκεντρωνόταν ο λαός και διδασκόταν τον Νόμο του Θεού και τον λάτρευε. Εκεί πήγαινε και ο Χριστός  και δίδασκε. Από εδώ, αλλά και από άλλες πληροφορίες της Κ. Διαθήκης, προκύπτει ότι το κήρυγμα του Ιησού ήταν συνέχεια της Π. Διαθήκης. Και δεύτερη πληροφορία ότι αυτό το κήρυγμα, που ήταν κήρυγμα έλευσης της βασιλείας του Θεού, συνοδευόταν από θαυμαστά σημεία, που επιτελούσε ο Χριστός. Αυτά τα σημεία έδειχναν ότι η βασιλεία του άρχισε ήδη και ταυτόχρονα αναμένεται. Αυτή η ένταση του «ἤδη» και του «οὔπω» είναι χαρακτηριστική για όλη την Κ. Διαθήκη.

                            Μηνύματα

Σ’ αυτή την περικοπή βρίσκουμε τα κύρια χαρακτηριστικά της κλήσης που απευθύνει ο Μεγάλος δάσκαλος και σε μας. Μας καλεί και απαιτεί πλήρη αποταγή των δικών μας πραγμάτων, μικρών και μεγάλων. Ζητάει υποταγή και υπακοή των θελημάτων μας στο θέλημα το δικό του. Απαιτεί ορθή ιεράρχηση με πρώτο αίτημα το πρόσωπό του και το ιεραποστολικό του έργο. Όλη αυτή η αποταγή των δικών μας ειδώλων και η υποταγή στο θέλημά του ακούγεται φοβερά δύσκολη ή και ακατόρθωτη. Όμως δικός του είναι ο λόγος: «ὁ γὰρ ζυγός μου χρηστὸς καὶ τὸ φορτίον μου ἐλαφρὸν ἐστιν».

π. Ι. Σ.