Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μθ 8, 5-13

Η Περικοπή

Εκείνο τον καιρό, μόλις μπήκε ο Ιησούς στην Καπερναούμ, τον πλησίασε ένας εκατόνταρχος και τον προσκαλούσε μ’ αυτά τα λόγια: «Κύριε, ο δούλος μου είναι κατάκοιτος στο σπίτι, παράλυτος, και υποφέρει φοβερά» Ο Ιησούς του λέει. «Εγώ θα έρθω και θα τον θεραπεύσω». Ο εκατόνταρχος του αποκρίθηκε: «Κύριε, δεν είμαι άξιος να σε δεχτώ στο σπίτι μου∙ πες όμως  μόνο έναν λόγο, και θα γιατρευθεί ο δούλος μου. Είμαι κι εγώ άνθρωπος κάτω  από εξουσία, και έχω στρατιώτες στη διοίκησή μου∙ λέω στον ένα πήγαινε και πηγαίνει, και στον άλλο έλα και έρχεται, και στο δούλο μου κάνε αυτό και το κάνει». Όταν τον άκουσε ο Ιησούς, θαύμασε και είπε σ’ όσους τον ακολουθούσαν: « Σας βεβαιώνω πως τόση πίστη ούτε ανάμεσα στους Ισραηλίτες δεν βρήκα. Και σας λέω πως θα’ ρθουν  πολλοί από ανατολή και δύση και θα καθίσουν μαζί με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ στο τραπέζι της βασιλείας των ουρανών, ενώ οι κληρονόμοι της βασιλείας θα πεταχτούν έξω στο σκοτάδι∙ εκεί θα κλαίνε, και θα τρίζουν τα δόντια τους». Ύστερα είπε στον εκατόνταρχο ο Ιησούς: «Πήγαινε, κι ας γίνει αυτό που πίστεψες». Και γιατρεύτηκε ο δούλος εκείνη την ώρα.

Προλεγόμενα

α) Το θαύμα της Καπερναούμ διηγείται εκτός από τον Ματθαίο και ο Λουκάς με κάποιες μικροδιαφορές. Συνέβη μετά την κάθοδο του Χριστού από το όρος των μακαρισμών στο κέντρο της Γαλιλαϊκής δράσης του, που ήταν η πόλη της Καπερναούμ.

β) Η Καπερναούμ διέθετε τελωνείο και στρατιωτική φρουρά. Ο εκατόνταρχος που πλησίασε τον Χριστό δεν ήταν Ισραηλίτης, αλλά κατά πάσα πιθανότητα Σύρος εθνικός. Ήταν αξιωματικός του Ρωμαϊκού στρατού, επικεφαλής εκατό ανθρώπων, κάτι σαν τον σημερινό λοχαγό. Εκείνο που δείχνει τον χαρακτήρα του είναι ότι αγαπούσε τους κατοίκους της Καπερναούμ και όπως μαθαίνουμε από τον Ευαγγελιστή Λουκά, είχε φροντίσει για την ανοικοδόμηση της Συναγωγής. Γι’ αυτό και ήταν συμπαθής στους ντόπιους.

Προσέγγιση της Περικοπής

α) Ο εκατόνταρχος πλησιάζει καταρχάς τον Ιησού και τον παρακαλεί για τον δούλο του, που ήταν κατάκοιτος από παραλυσία. Φαίνεται όμως ότι ο δούλος βασανιζόταν ταυτόχρονα από διάφορες οδυνηρές  παρενέργειες∙ γι’ αυτό ίσως και δεν  συνόδευσε τον εκατόνταρχο στη συνάντησή του με τον Χριστό. Μας κάνει εντύπωση καταρχάς που ένα αφεντικό ενδιαφέρεται για τον δούλο του.  Από τον τρόπο που περιγράφει και ανακοινώνει την ασθένειά του, φαίνεται ότι τον αγαπούσε.

β) Ο Χριστός, εκπλαγείς προφανώς, του ανακοινώνει ότι θα μεταβεί αυτοπροσώπως στο σπίτι του και θα θεραπεύσει τον παράλυτο δούλο του. Ο εκατόνταρχος όλο και φανερώνει ένα χαρακτήρα λεπτό και ευαίσθητο. Με πολλή ταπείνωση ομολογεί ότι θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο να τον δεχθεί στο σπίτι του. Έμεινε παροιμιώδης έκτοτε ο ταπεινός λόγος του. Τον λέμε και εμείς σε διάφορες ευχές μας: π.χ. στην Ευχή της Θείας Μεταλήψεως, όπου με ταπείνωση ομολογούμε: «οὐκ εἰμί ἄξιος, ούδὲ ἱκανός ἵνα μου ὑπό τὴν στέγην εἰσέλθης…».

γ) Ο εκατόνταρχος προσθέτει στην παραπάνω ταπεινή ομολογία του κάτι που διευκρινίζει τις προθέσεις του και που μαρτυρεί τη μεγάλη του πίστη, έστω κι αν την εκφράζει λίγο ως στρατιωτικός: Όπως εγώ, λέει, δίνω διαταγές και εκτελούνται έτσι και σύ με μόνο το λόγο σου μπορείς να απελευθερώσεις τον δούλο μου από τα δεινά που τον κατέχουν. Ταπείνωση και βαθιά πίστη διακρίνουν τον εκατόνταρχο. Δεν επιζητεί, όπως οι Ιουδαίοι, σημείο αλλά αρκείται σε ένα λόγο του Ιησού. Ο εκατόνταρχος εμφανίζεται στο Χριστό όπως ήταν: απλός και ταπεινός άνθρωπος, χωρίς τα φτιασίδια και τις προφάσεις του επιτηδευμένου «θρησκευτικού» Ισραηλίτη. Παρακαλεί για θεραπεία από μακριά και με ένα λόγο.

δ) Οι λόγοι του εκατόνταρχου εντυπωσιάζουν τον Ιησού.   Θαυμάζει την πίστη του, την πίστη ενός εθνικού δηλαδή και παίρνει από αυτό αφορμή να υπενθυμίσει στους ακολούθους του τα προφητικά λόγια του Ησαΐα, του Ιερεμία και του Μαλαχία,  σύμφωνα με τα οποία τα έθνη, οι μη Ιουδαίοι δηλαδή, θα έρθουν στην Ιερουσαλήμ να προσκυνήσουν τον Θεό  κατά το τέλος των καιρών. Όχι να υποταχθούν κατά πως περίμεναν οι εθνικιστές Ιουδαίοι. Αντίθετα, θα έρθουν να συμμετάσχουν στο δείπνο της βασιλείας, που θα είναι ατελεύτητο. Σ’ αυτό το δείπνο δεν θα έχουν μετοχή οι άνθρωποι που ζουν μακριά από τον Θεό. Αυτοί, πενθούντες και απελπισμένοι, θα ζουν στο σκοτάδι που υπάρχει μακριά από τον Θεό, εκτός του νυμφώνος.

Η παραπάνω περίπτωση με τον εκατόνταρχο είναι ακόμη μια περίπτωση που ο Χριστός κάνει ευθέως άνοιγμα του Ευαγγελίου του προς τα έθνη.

ε) Από την προηγούμενη δήλωση του Χριστού για συμμετοχή των εθνικών στο δείπνο της βασιλείας, παίρνουμε αφορμή να πούμε το εξής: Τόσον η Παλαιά όσο και η Καινή Διαθήκη εμφανίζουν συχνά τη βασιλεία των ουρανών ως ευφρόσυνο δείπνο, χαρμόσυνο και ατελεύτητο. Σ’ αυτό λαβαίνουν μέρος πολλοί άνθρωποι από Ανατολή και Δύση, από Βορρά και Νότο, από κάθε γωνιά της Γης. Είναι η ανοιχτή πλήρης κοινωνία του Θεού με όλους τους ανθρώπους. Είναι συνέχεια της κοινωνίας του Μυστικού Δείπνου, του εσχατολογικού ευχαριστιακού Δείπνου,  που προαπολαμβάνουν οι πιστοί τώρα μέσα στην Εκκλησία.

Και στ) η Περικοπή κλείνει με πλήρη δικαίωση του   εκατόνταρχου. Θεραπεύτηκε ο δούλος του, πρώτον επειδή πίστεψε  και δεύτερον από τον τρόπο που πίστεψε. Επειδή έδειξε εμπιστοσύνη και επειδή αναγνώρισε στον  Ιησού δύναμη πάνω στη φθορά και στην ασθένεια. Ο λόγος του Ιησού ενήργησε άμεσα και πάραυτα.

Ως σε παρένθεση

Επειδή σήμερα προσφέρεται να κάνουμε δυο διευκρινήσεις στο κήρυγμα:

α) Το θαύμα θα μπορούσε να παραλληλισθεί με το φεγγίτη που υπήρχε παλιά στα σπίτια ή το παράθυρο ενός σπιτιού. Από τον φεγγίτη και το παράθυρο μπαίνει λίγο φως μέσα στο σπίτι από το πολύ που υπάρχει έξω και μέσω αυτών εμείς βλέπουμε τον έξω κόσμο. Έτσι  και το θαύμα επιτρέπει να μπει λίγο φως στη ζωή μας, από αυτό που υπάρχει στη βασιλεία του Θεού.  Και σε μας επιτρέπει να δούμε και να απολαύσουμε αυτό το φως. Σ’ αυτό το φως της αιωνιότητας δεν υπάρχει «πόνος… λύπη… στεναγμός, ἀλλὰ ζωὴ ἀτελεύτητος». Από αυτά τα δεινά απαλλάχτηκε ο δούλος του εκατόνταρχου, με το θαύμα που του έκανε ο Χριστός.

β) Ο Χριστός στρέφεται και κατά το σημερινό επεισόδιο κατά των εθνικιστών Ιουδαίων. Εκείνοι είχαν στο έπακρο παρεξηγήσει την από τον Θεό εκλογή του έθνους τους, στο σχέδιο του για την σωτηρία του κόσμου. Πίστεψαν  στην αποκλειστικότητα του Ισραήλ. Όμως και εμείς οι Έλληνες μετέχουμε σ’ αυτό το σχέδιο του Θεού. Στη γλώσσα μας μεταφράστηκε και γνωρίσθηκε η Παλαιά Διαθήκη. Στη γλώσσα μας γράφτηκε το Ευαγγέλιο και όλη η Καινή Διαθήκη. Έλληνες ήταν οι πλείστοι των Πατέρων της Εκκλησίας. Στην ελληνική γράφτηκαν οι πρώτες θείες λειτουργίες κ. λ. π. Αυτή η ελληνικότητα του σχεδίου του Θεού με τρομάζει και ίσως σε πολλούς δημιουργεί ένα ελληνοχριστιανικό  εθνικισμό. Και από μας θα ζητήσει, λοιπόν, ο Θεός ευθύνη. Σήμερα μάλιστα που παρατηρείται -και το λέμε αυτό με πόνο- σε μεγάλη κλίμακα αποχριστιανισμός του κόσμου (και της Ευρώπης ειδικότερα) η ευθύνη μας είναι μεγάλη.

Μηνύματα

Στο παρόν θαύμα εκπλήσσει η απλότητα και η πίστη του εκατόνταρχου. Θυμίζει το θαύμα με την Χαναναία. Είναι και τα δυο θαύματα που στρέφουν τη σκέψη μας στον εθνικό κόσμο. Μας παρουσιάζει έναν ακόμη θησαυρό από τον κόσμο αυτό.

Είναι επίσης ενδεικτικό τού πώς ο Χριστός υποτάσσει τις δυνάμεις που βασανίζουν τον άνθρωπο στο παρόν. Τις υποτάσσει με μόνο το λόγο του.

Ο εκατόνταρχος νοιάζεται για τον δούλο του. Είναι μια άριστη περίπτωση τού πώς πρέπει να βλέπουμε τους ανθρώπους, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μάς υπηρετούν.  Άριστη περίπτωση, γιατί μας υπενθυμίζει τα αισθήματα και τη συμπεριφορά μας απέναντί τους.

π. Ι. Σ.