Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μθ 8,28 – 9,1

Η Περικοπή        

Εκείνο τον καιρό, όταν έφτασε ο Ιησούς στην περιοχή των Γεργεσηνών, τον συνάντησαν δυο δαιμονισμένοι που έρχονταν από τα μνήματα, τόσο φοβεροί, που κανένας δεν τολμούσε να περάσει από κείνο τον δρόμο. Και με κραυγές του έλεγαν: «Τι δουλειά έχεις εσύ με μας, Υιέ του Θεού; Ήρθες εδώ να μας βασανίσεις πριν την ώρα μας». Μακριά απ’ αυτούς έβοσκε ένα μεγάλο κοπάδι χοίρων. Και οι δαίμονες τον παρακαλούσαν λέγοντας: «Αν είναι να μας διώξεις, άφησέ μας να πάμε στο κοπάδι των χοίρων». Κι εκείνος τους είπε: «Πηγαίνετε». Αυτοί βγήκαν και πήγαν στο κοπάδι των χοίρων. Και όλο το κοπάδι όρμησε και γκρεμίστηκε στη λίμνη και πνίγηκαν μέσα στα νερά. Οι βοσκοί έφυγαν, πήγαν στην πόλη και ανάγγειλαν όλα τα συμβάντα και ό, τι έγινε με τους δαιμονισμένους. Βγήκε τότε όλη η πόλη να συναντήσει τον Ιησού κι όταν τον είδαν, τον παρακάλεσαν να φύγει από την περιοχή τους. Ο Ιησούς επιβιβάστηκε στο πλοίο, διέσχισε τη λίμνη και ήρθε στην πόλη του.

                         Προκαταρκτικές  παρατηρήσεις   

α) Η τοποθεσία, στην οποία έγινε το θαύμα, μάλλον βρίσκεται στην περιοχή των Γαδάρων, κοντά στη λίμνη Γεννησαρέτ.

β) Στην περιοχή κατοικούσαν εθνικοί που εξέτρεφαν χοίρους και όχι Ιουδαίοι, όπως συχνά λέγεται.

γ) Η διήγηση βρίσκεται και στους τρείς Συνοπτικούς Ευαγγελιστές. Ο Ματθαίος διηγείται το περιστατικό με συντομία.  Η σημαντικότερη διαφορά με τους δύο άλλους είναι ότι ο Ματθαίος μιλάει για δύο δαιμονισμένους, ενώ οι άλλοι  για ένα. Ίσως οι άλλοι αναφέρονται στον πιο επικίνδυνο και πιο γνωστό στην περιοχή. Άλλωστε, εκείνο που έχει σημασία δεν είναι ο αριθμός των ασθενών, που θεραπεύτηκαν, αλλά το γεγονός ότι ο Χριστός έχει την εξουσία να εκδιώκει τον σατανά και να ελευθερώνει τον άνθρωπο από την κυριαρχία του. Προφανώς η Εκκλησία με το γεγονός αυτό θεμελίωνε την εξουσία της  επί των δαιμονικών δυνάμεων.                                             

                            Προσέγγιση της Περικοπής

           α) Για να έχουμε πιο ολοκληρωμένη εικόνα των δαιμονιζόμενων, ας στηριχτούμε και στους τρεις Συνοπτικούς: Οι άνθρωποι αυτοί κατά τον Ματθαίο ήταν «χαλεποί λίαν». Αυτό σημαίνει ότι ήταν πολύ δύσκολοι στο να μπουν σε έλεγχο και τάξη και κυρίως παρείχαν μια ελεεινή και φρικτή εικόνα.  Όταν έβγαιναν από τα μνήματα, όπου έμεναν, αποτελούσαν απειλή για τους περαστικούς από το δρόμο εκείνο. Ήταν κοινωνικώς απροσάρμοστοι. Είχαν επιθετικότητα. Ήταν εσωτερικά διασπασμένοι, αφού ολόκληρη λεγεώνα κατοικούσε μέσα τους και κυριαρχούνταν από την τάση της αυτοκαταστροφής, αφού ξεσκίζονταν με πέτρες. Το καλό λίαν, συνεπώς, δημιούργημα του Θεού βρισκόταν σε ελεεινή κατάσταση.

β) Ο Κύριος δεν διαλέγεται με τους δαιμονισμένους. Εκείνοι φωνάζουν και τον προκαλούν απελπισμένα: «τί ἡμῖν καὶ σοί, Ἰησού, υἱὲ τοῦ Θεοῦ; ἦλθες ὧδε πρὸ καιροῦ βασανίσαι ἡμᾶς». Από τα λόγια αυτά, λόγια των δαιμόνων, εμείς να κρατήσουμε: Πρώτον, ότι τα δαιμόνια αναγνωρίζουν τον Ιησού και τον ομολογούν υιό του Θεού∙ κάτι που δεν κάνουν όλοι οι άνθρωποι. Κυρίως, ότι τίποτα το κοινό δεν υπάρχει μεταξύ του Χριστού και εκείνων. Και δεύτερον ότι ξέρουν οι δαίμονες ότι ο Χριστός εσχατολογικά θα καταλύσει τελείως το έργο τους και ότι αυτό που θα γίνει αυτή τη στιγμή είναι ένας πρόωρος βασανισμός.   Γι’ αυτό  τρέμουν.

γ) Ο Ιησούς παρακαλείται στη συνέχεια από τα δαιμόνια, αν θα εξέλθουν από τους δαιμονιζόμενους, να τους επιτρέψει να μπουν στο κοπάδι των χοίρων, που ήταν εκεί πλησίον. Και ο Χριστός επέτρεψε. Βγήκαν από τους ανθρώπους τα δαιμόνια, μπήκαν στο κοπάδι των χοίρων και όρμησαν στη λίμνη και πνίγηκαν.  Έτσι, η απελευθέρωση των δύο ανθρώπων από τα δαιμόνια σήμαινε ζημιά  μεγάλη για τους βοσκούς. Κόστισε  το βιός  τους.

Στο σημείο αυτό να κάνουμε τις εξής βασικές παρατηρήσεις.

Πρώτη, που την κάναμε κιόλας, είναι ότι η περιοχή ήταν εθνική. Δεν αληθεύει γι’ αυτό η άποψη ότι με αυτό τον τρόπο  τιμωρούνται οι βοσκοί και οι κάτοικοι της περιοχής, επειδή έτρεφαν χοίρους, πράγμα απαγορευμένο από τον Μωσαϊκό Νόμο.

Δεύτερη παρατήρηση, ότι τα δαιμόνια έχουν σαν έργο τους να κατέχουν και να τυραννούν πάντα κάποια όντα. Γι’ αυτό και παρακαλούν να μπουν στους χοίρους. Θέλουν να έχουν στην κυριαρχία τους κάποιους ή κάτι. Δεν μπορούν να μένουν ανενέργητα, χωρίς κυριαρχία. Γι’ αυτό ίσως και ο διάβολος λέγεται από τον Παύλο στην προς Θεσσαλονικείς επιστολή του: «ὁ κατέχων».

Τρίτη παρατήρηση είναι, ότι τώρα που απελευθερώθηκαν οι δαιμονισμένοι, που είναι το μείζον,  οι δαίμονες μπήκαν στους χοίρους και πνίγηκαν μαζί με αυτούς. Κατέστρεψαν όμως και μια περιουσία. Αυτό από τη μια σημαίνει ότι, όπου κυριαρχούν οι δαίμονες, σκορπίζουν την καταστροφή.  Από την άλλη,  ότι η σωτηρία του ανθρώπου αξίζει οποιαδήποτε θυσία και απώλεια υλική.

δ) Οι βοσκοί αναγγέλλουν το γεγονός στους κατοίκους της πόλεως, οι οποίοι βγήκαν να συναντήσουν τον Χριστό. Θα περίμενε κανείς ότι βγήκαν να τον προϋπαντήσουν και να τον ευχαριστήσουν για ό, τι έγινε. Εκείνοι όμως, αντί της ευχαριστίας τον παρακαλούν να φύγει από κοντά τους. Φοβήθηκαν ότι ο Χριστός θα συνεχίσει να απειλεί το βιός τους… Ίσως και πολλοί άλλοι έτρεφαν χοίρους∙ ίσως ήταν κι άλλοι στην πόλη υπό την επήρεια δαιμόνων και φοβήθηκαν ότι ο Χριστός θα επαναλάβει ό, τι έκανε με τους δύο δαιμονισμένους.

ε) Ο Χριστός συμμορφώνεται με την απαίτηση των κατοίκων. Είναι χαρακτηριστική αυτή η συμμόρφωση. Ο Χριστός δεν εκβιάζει κανέναν. Αφήνει τους ανθρώπους να αποφασίζουν οι ίδιοι και για τη σωτηρία τους και για την απώλειά τους. Φεύγει, για να συνεχίσει τον ευαγγελισμό του λαού στην πόλη της Καπερναούμ.

στ) Οι άλλοι Ευαγγελιστές (Μάρκος και Λουκάς) παραθέτουν μία πληροφορία που αξίζει να μνημονεύσουμε εδώ. Μας λένε ότι  ο θεραπευθείς  (γιατί, όπως είπαμε, κάνουν λόγο για ένα δαιμονισμένο), ενώ προηγουμένως δεν ανεχόταν επικοινωνία με κανέναν, τώρα «ἱματισμένος καὶ σωφρονών» ζητά κοινωνία με τον Χριστό.  Παρακαλεί να τον ακολουθεί. Προφανώς να γίνεται παράδειγμα σωτηρίας και για άλλους. Ο Χριστός όμως, που δεν ήθελε τέτοια προβολή του έργου του, δεν κάνει δεκτό το αίτημά του.  Τον στέλνει όμως στους δικούς του και στους συμπολίτες του, να διηγείται όσα ο Κύριος έκανε σ’ αυτόν. Και πράγματι ο ιαθείς άρχισε να κηρύττει στην Δεκάπολη.

Και ζ) Ο Ματθαίος δεν μας λέει τι απόγινε με τους θεραπευθέντες.  Κλείνει τη διήγηση με τον δυσάρεστο τρόπο, που είδαμε παραπάνω. Ενδιαφέρεται να δείξει ότι και μέσα από δυσκολίες και αρνήσεις το ευαγγέλιο πορεύεται και μεταμορφώνει τον κόσμο.

                                          Μηνύματα

              Η περικοπή που διαβάσαμε μας βεβαίωσε για τη θεραπεία δύο ανθρώπων δαιμονισμένων. Ανθρώπων λίαν χαλεπών.  Ανθρώπων με αλλοιωμένη όλη την σωματική και  πνευματική προίκα που έλαβαν κατά τη δημιουργία τους από τον Θεόν.  Είδαμε και την  θαυμαστή μεταμόρφωσή τους. Αυτή η μεταμόρφωση ήταν έργο του Χριστού. Ο Χριστός εγκαινιάζει ένα κόσμο μεταμορφωμένο. Ένα κόσμο που το δαιμονικό στοιχείο απουσιάζει παντελώς.

Η σημερινή εποχή δεν θέλει να ακούει για δαιμονική κατοχή ανθρώπων. Υποφέρει όμως από το πολυώνυμο κακό που κάνει θραύση στο σύγχρονο κόσμο. Η Κ. Διαθήκη, η μόνη αλήθεια του κόσμου,  επιμένει ότι ο Χριστός ήλθε να καταλύσει το κράτος του διαβόλου. Και δεν ψεύδεται. Η συνέχεια του Χριστού στα μυστήρια της Εκκλησίας μας είναι γεγονός. Με αυτά συντρίβεται η δύναμή του. Μέσα σ’ αυτά οι πιστοί προγεύονται τα μελλοντικά αγαθά της Βασιλείας του Θεού.

Ο Χριστός για ορισμένους είναι όχι ο επιθυμητός Σωτήρας, αλλά αυτός που θέτει τα υλικά μας συμφέροντα εν αμφιβόλω. Χρειάζεται μόνιμα να αγρυπνούμε να μην επαναλαμβάνουμε το σφάλμα των Γαδαρινών που αφρόνως ποιούντες   τον έδιωξαν ευγενικά από την πόλη τους.

π. Ι. Σ