Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα:Μθ 17,1-9

Η Περικοπή

Εκείνο τον καιρό, παίρνει ο Ιησούς μαζί του τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, τον αδελφό του, και τους ανεβάζει σ’  ένα ψηλό βουνό. Εκεί μεταμορφώθηκε μπροστά τους∙ έλαμψε το πρόσωπό του σαν τον ήλιο και τα ενδύματά του έγιναν άσπρα σαν το φως. Τότε εμφανίστηκαν σ’ αυτούς ο Μωυσής και ο Ηλίας, και συνομιλούσαν με τον Ιησού. «Κύριε, είναι ωραία να μείνουμε εδώ!» είπε ο Πέτρος στον Ιησού. «Να κάνουμε, αν θέλεις, εδώ τρεις σκηνές: μία για σένα, μία για τον Μωυσή και μία για τον Ηλία». Ενώ μιλούσε ακόμα, ένα φωτεινό σύννεφο τους σκέπασε, και μέσα από το σύννεφο ακούστηκε μια φωνή που έλεγε. « Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός, ο εκλεκτός μου∙ αυτόν να ακούτε». Όταν το άκουσαν οι μαθητές, έπεσαν με το πρόσωπο στη γη και φοβήθηκαν πολύ. Τους πλησίασε τότε ο Ιησούς, τους άγγιξε και τους είπε:
« Σηκωθείτε και μη φοβόσαστε». Σήκωσαν τότε τα μάτια τους και δεν είδαν κανέναν άλλο, παρά τον ίδιο τον Ιησού μόνο του. Ενώ κατέβαιναν από το βουνό, τους πρόσταξε: «Μην πείτε σε κανέναν αυτό που είδατε, ώσπου ν’ αναστηθεί ο Υιός του Ανθρώπου από τους νεκρούς».

Χαρακτηριστικά της Γιορτής

α) Το γεγονός της Μεταμόρφωσης διηγούνται και οι τρείς Συνοπτικοί  Ευαγγελιστές. Είναι από τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Χριστού, η δε γιορτή της Μεταμόρφωσης από τις σημαντικότερες του έτους.

β) Ο Χριστός μετακινείται  από τη Βόρεια Γαλιλαία προς την Ιερουσαλήμ. Σ’ αυτή την χρονική περίοδο λαμβάνει χώρα η ομολογία του Πέτρου και η πρόρρηση του πάθους από τον Χριστό. Σ’ αυτή τη συνάφεια της πρόρρησης του πάθους τοποθετείται και το γεγονός της Μεταμόρφωσης του Κυρίου, που αποτελεί μοναδική διήγηση στο είδος της στα Ευαγγέλια.

γ) Ο Ευαγγελιστής μέσα σε θεοφανική ατμόσφαιρα προβάλλει την υπέρτατη αυθεντία του Χριστού έναντι του Νόμου (Μωυσής) και των Προφητών (Ηλίας) της Π. Διαθήκης.

δ) Το γεγονός της Μεταμόρφωσης έπαιξε κεντρικό ρόλο στην Ορθόδοξη Θεολογία πάντοτε, ιδίως όμως κατά τον Ι4 αιώνα, την εποχή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.

Προσέγγιση της Περικοπής

α) Ο Χριστός έξι ημέρες μετά την ομολογία του Πέτρου-ομολογία βασική για το πώς τον κατανοούσαν οι μαθητές του- παραλαμβάνει τρεις από αυτούς, τους πρόκριτους, τον Πέτρο,  Ιάκωβο και Ιωάννη και ανεβαίνει μαζί τους στο όρος Θαβώρ. Είναι οι μαθητές που επιλέγονται από τον Κύριο σε εξαιρετικές στιγμές της δράσης του. (Το όρος στην Παλαιά  αλλά και στην Καινή Διαθήκη κατέχει μια ξεχωριστή σημασία. Είναι τόπος γειτνίασης με τον Θεό, τόπος όπου λαμβάνουν χώρα τα πιο σημαντικά Βιβλικά γεγονότα: παράδοση του Νόμου, εκλογή των μαθητών κ.λ.π.). Η άνοδος αυτή του Χριστού και των τριών μαθητών του στο όρος και ό,τι έγινε εκεί μπορεί να παραλληλισθεί με την ανάβαση του Μωυσή  στο όρος Σινά κατά την Π. Διαθήκη για την παραλαβή του Νόμου.

β) Στο όρος Θαβώρ μεταμορφώθηκε ο Ιησούς μπροστά στους μαθητές του (σε ώρα προσευχής όπως λέει ο Λουκάς). Το πρόσωπό του και ολόκληρο το σώμα του έγινε φωτεινό. Η δόξα και το φως ήταν τέτοια, ώστε να επηρεάζουν ακόμη και τα ενδύματα. Η λάμψη του φωτός διαπέρασε και αυτά. Έγιναν στίλβοντα (αστραφτερά).

γ) Ο Χριστός δεν άλλαξε φύση, ούτε σχήμα. Δεν μεταμορφώθηκε το πνεύμα του. Αλλά ολόκληρο το σώμα του άλλαξε μορφή. Φανερώθηκε «ἐν δυνάμει καὶ δόξη», όση μπορούσαν οι μαθητές να δουν. Πράγματι, το γεγονός αυτό μας λέει ότι τα σώματά μας είναι επιδεκτικά μεγάλης μεταβολής, όταν ο Θεός ευδοκήσει να τα δοξάσει. Η Μεταμόρφωση του Χριστού δείχνει ποια είναι η προοπτική μας, το μέλλον μας.

Και επειδή είπαμε ότι η άνοδος του Χριστού στο Θαβώρ παραλληλίζεται με την άνοδο τού Μωυσή στο όρος Σινά, να  σημειώσουμε ότι μόνο το πρόσωπο του Μωυσή είχε λάμψει στο όρος Σινά. Όχι ολόκληρος, ούτε τα ιμάτιά του.

δ) Εμφανίστηκαν, συνομιλούντες με το Χριστό για το επικείμενο πάθος του, ο Μωυσής και ο Ηλίας, οι δύο εκπρόσωποι της αποκάλυψης του σχεδίου της θείας οικονομίας στην Π. Διαθήκη:  του Νόμου και της Προφητείας. Το γεγονός αυτό εκτός που φανερώνει την ενότητα των δύο, δείχνει ότι τον Μεσσία Xριστό προμηνούσαν. Και τα δύο τον Μεσσία προκατήγγειλαν.

Η παρουσία τους βέβαια είχε και άλλες σημασίες: Σήμαινε ότι ο Μωυσής, ο υπηρέτης του Νόμου, συμφωνούσε απόλυτα με τον Χριστό, που οι Γραμματείς και Φαρισαίοι κατηγορούσαν ότι τάχα τον παραβαίνει. Το ίδιο και ο προφήτης Ηλίας. Νόμος και προφήτες, λοιπόν, τιμούν και μαρτυρούν περί του Χριστού. Τον αναγνωρίζουν. Νόμος και Προφήτες συγκλίνουν και συναντιούνται στο πρόσωπο του Χριστού, ο οποίος και αποκαλύπτεται υπέρτερος σε θεία δόξα, δύναμη και εξουσία κάθε προγενέστερης μορφής.

ε) Ακολούθως οι λόγοι του Πέτρου στον Χριστό, του μόνου από τους Αποστόλους που ομιλεί, ότι είναι καλό να κάνουν εκεί πάνω τρεις σκηνές, μία για τον Χριστό, μία για τον Μωυσή και μία για τον Ηλία, προδίδει την μεγάλη εντύπωση που του έκανε  το γεγονός. Συγκλονίστηκε από τη θεία αλλαγή και την παρουσία των δύο ανδρών. Ταυτόχρονα, πιστεύει ότι έτσι ο Ιησούς θα προστατευθεί από το πάθος που ο ίδιος εξήγγειλε. Γι’ αυτό προτείνει να παραταθεί το λαμπρό θέαμα του Χριστού συνομιλούντος με τους δύο άνδρες της Παλαιάς. Σ’ αυτή την πρόταση δεν υπολόγισε τους μαθητές. Αψήφησε το βραδινό ψυχρό κλίμα της περιοχής. Δεν έκανε πρόταση για δική τους σκηνή. Χόρτασε με το να βλέπει τη δόξα του μεταμορφωθέντος Χριστού και αυτό του αρκούσε.

στ) Η νεφέλη που ακολούθησε την πρόταση του Πέτρου αποτελεί το αποκορύφωμα της σκηνής. (Νεφέλη και γνόφος «οὕτως ἀεὶ φαίνεται ὁ Θεός»). Η νεφέλη συνδέεται εδώ με την παρουσία του Θεού. Είναι, θα έλεγα, το κάλυμμά του όταν εμφανίζεται στους ανθρώπους. Στην προκειμένη περίπτωση ήταν η απάντηση στην πρόταση του Πέτρου. Όχι νεφέλη γνοφώδης. Δεν ακούστηκαν αστραπές, βροντές, ήχος σάλπιγγος, όπως στο Σινά, αλλά μόνο φωνή, συνοδευόμενη όχι από βίαιο άνεμο, σεισμό ή φωτιά ή λεπτότατη αύρα, όπως στην περίπτωση του Ηλία. (Ο συγγραφέας της προς Εβραίους επιστολής (12,18-24) γράφει για αυτή τη διαφορά πολύ ενδιαφέροντα πράγματα).

ζ) Μέσα από τη νεφέλη, που δήλωνε την παρουσία του Θεού, ακούγεται η φωνή του, η οποία θυμίζει τη βάπτιση του Χριστού και η οποία καθιερώνει τον Χριστό ως Νομοδότη, που πρέπει όλοι να ακούμε. Ο Χριστός είναι ο Υιός ο αγαπητός, ο εκλεκτός, ο  προικισμένος με απόλυτο κύρος. Σ’ αυτόν οφείλεται υπακοή και όταν ακόμη ομιλεί για το σταυρό του και το πάθος του.

η) Στο άκουσμα της φωνής της νεφέλης, οι μαθητές έπεσαν με το πρόσωπο στη γη, γιατί φοβήθηκαν. Ο Κύριος τους πλησιάζει, άπτεται αυτών και τους λέει «μη φοβείσθε». Κι όταν σηκώθηκαν είδαν τον Χριστό μόνο του, χωρίς τους συνομιλητές του.

θ) Κατά την κάθοδο από το όρος ο Χριστός προστάζει τους τρεις αποστόλους μέχρι την Ανάστασή του να μη πούνε σε κανέναν ό,τι είδαν και ό,τι έζησαν στο όρος. Συνεπώς, τηρεί και εν προκειμένω το μυστικό που όλη την περίοδο της ζωής του τήρησε. Οι μαθητές, δηλαδή, για μία ακόμη φορά πληροφορούνται για το μυστικό του πάθους του και ταυτόχρονα για τον θρίαμβο της αναστάσεώς του.

Μηνύματα

Μέσα στην αφηνιασμένη ανθρωπότητα που ζούμε, να αφουγκραστούμε καλώς τι επιτάσσει αυτή η γιορτή του φωτός:

α) Το γεγονός της Μεταμορφώσεως καταλάμπρυνε τους Αποστόλους από άκρα φιλανθρωπία του Χριστού. Στη γιορτή της Μεταμόρφωσης ας προσφέρουμε και εμείς την ύπαρξή μας και το φύραμά μας για αναμόρφωση, για καθαρότητα και φωτεινότητα που απαιτεί ο Χριστός.

β) Η γιορτή είναι μια διαρκής υπόμνηση. Μας υπενθυμίζει την «εὐπρεπεστάτη ἀλλοίωσιν», την οποία πρέπει να υποστούμε. Ας αφήσουμε το γεώδες σώμα μας να οδηγηθεί ψηλότερα.

γ) Να λέμε όχι στην παραμόρφωση, που μας επιβάλλει ο κόσμος. Όχι στο παραμορφωτικό προσωπείο.

π. Ι. Σ.