Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μκ 8,34-9,1

Η ΠΕΡΙΚΟΠΗ

Είπε ο Κύριος: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει τον σταυρό του κι ας με ακολουθεί. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει∙ όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου, αυτός θα τη σώσει. Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει τη ζωή του; Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για τη ζωή του; Όποιος, ζώντας μέσα σ’ αυτή τη γενιά την άπιστη κι αμαρτωλή, ντραπεί για μένα και για τη διδασκαλία μου, θα ντραπεί γι’ αυτόν και ο Υιός του ανθρώπου, όταν έρθει με όλη τη λαμπρότητα του Πατέρα του, μαζί με τους αγίους αγγέλους του». Τους έλεγε ακόμη ο Ιησούς. «Σας βεβαιώνω πως υπάρχουν μερικοί ανάμεσα σ’ αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δεν θα γευτούν τον θάνατο, πριν δουν να έρχεται δυναμικά η βασιλεία του Θεού».

Δύο χαρακτηριστικά της Περικοπής

Η Περικοπή είναι η ίδια που διαβάστηκε στη Γ Κυριακή των Νηστειών. Γι’ αυτό και θα προσπαθήσουμε να επιμείνουμε σε ορισμένα σημεία που αφήσαμε τότε ασχολίαστα. Πρώτα όμως να σημειώσουμε δύο χαρακτηριστικά της:

α) Η Περικοπή που προηγείται της παρούσης είναι η Περικοπή που ο Χριστός επιτίμησε τον Πέτρο, ο οποίος με ασυνήθιστη έξαψη αντέδρασε στην πρώτη πρόρρηση του πάθους του από τον Κύριο, δηλαδή στην δια Σταυρού πραγματοποίηση του σχεδίου της θείας οικονομίας. Είναι η Περικοπή που ο Πέτρος χαρακτηρίζεται με το όνομα Σατανάς, μοναδική περίπτωση στην Κ. Διαθήκη που το όνομα Σατανάς χρησιμοποιείται για τον άνθρωπο. Αυτό σημαίνει ότι η άρνηση του Σταυρού είναι δαιμονική επινόηση και διαβολή.

β) Στην περικοπή ακούσαμε να γίνεται πολύς λόγος για την ψυχή του ανθρώπου, ένα όρο αρκετά δύσκολο. Θα πρέπει να ξέρουμε ότι εδώ η λέξη ψυχή έχει την έννοια της ζωής, γενικά την έννοια του είναι, έτσι όπως και στην υπόλοιπη Κ. Διαθήκη. Δεν έχει την έννοια τη φιλοσοφική. Δεν σημαίνει δηλαδή το άυλο συστατικό του ανθρώπου. Με αυτή την έννοια χρησιμοποιείται σε όλη σχεδόν την Κ. Διαθήκη. Μια άλλη φορά θα πούμε περισσότερα.

Προσέγγιση της Περικοπής

α) Και αυτής της Κυριακής το θέμα είναι σχετικό με τον Σταυρό του Κυρίου ∙ στην Περικοπή τονίζεται το Α και το Ω των υποχρεώσεών μας, δηλαδή η άρση του Σταυρού από τον άνθρωπο και η ακολουθία του Χριστού. Αυτό θα πει ότι «ο λόγος ὁ τοῦ Σταυροῦ» δὲν εἶναι μόνο «τοῖς μὲν ἀπολλυμένοις μωρία τοῖς δὲ σωζομένοις Θεοῦ δύναμις καὶ Θεοῦ σοφία» αλλά και υπόθεση κεντρική της χριστιανικής μας ζωής και σκέψη και λόγος χωρίς τέλος. Όπως η χάρη του είναι διαρκής και ατελεύτητος, έτσι και η σκέψη μας και ο λόγος μας γι’ αυτόν είναι χωρίς τελειωμό. Η δύναμή του απλώνεται παντού και πάντα.

Μόνο να ξέρουμε, αδελφοί, ότι δεν είναι ο κάθε σταυρός που συναντάμε στη ζωή μας και η κάθε δυσκολία Σταυρός του Κυρίου. Υπάρχουν ποικίλοι σταυροί του κόσμου, οι οποίοι, όπως θα δούμε παρακάτω, είναι οι κοσμικοί σταυροί που μας τους επιβάλλει η κακή μας στάση και η κακή μας γνώμη∙ όχι ο Κύριος

β) Τι λέει, λοιπόν, η Περικοπή μας για αυτή τη ζωή; Η Περικοπή, δηλαδή ο Χριστός, μάς επισημαίνει ότι όποιος θέλει να τον ακολουθεί, πρέπει να ξεπεράσει τελείως τον εαυτό του αλλά και τούτον τον κόσμο.

Ο λόγος αυτός του Χριστού είναι πολύ σκληρός. Τον αντέχουν μόνο δυνατοί άνθρωποι και διαρκώς γίνονται δυνατότεροι∙ άνθρωποι ολοκληρωτικά δοσμένοι στον Κύριο. Αυτοί οι άνθρωποι αρνούνται το θέλημά τους, τον εγωϊσμό τους, τις επιθυμίες τους και τα εγκόσμια συμφέροντά τους∙ σηκώνουν το σταυρό τους που θα πει: εκτελούν το χρέος τους, θυσιάζονται, αγαπούν, με μια λέξη σταυρώνονται για τους άλλους. Όλα αυτά για ένα συγκεκριμένο και σαφή σκοπό: τη σωτηρία.

γ) Αλλά τι θα πει να ξεπεράσουν τούτον τον κόσμο, τον κόσμο στον οποίο ζούμε; Αυτός ο κόσμος είναι στολίδι πραγματικό, δώρο του Θεού στον άνθρωπο. Και είναι πλούτος. Τον έχουμε στην απόλυτη κυριότητά μας. Είναι δώρο του Θεού. Δεν είναι όμως το μεγαλύτερο και το σταθερότερο. Ο Θεός έχει ετοιμάσει για μας μεγαλύτερα δώρα, στη συνέχεια του παρόντος κόσμου, όπως μας βεβαιώνει, ανάμεσα σε μυριάδες Αγίους, ο Απόστολος Παύλος λέγοντας για τα δώρα αυτά «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ οἶδε καὶ οὖς οὒκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὔκ ἀνέβη, ἅ ἑτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν». Ετοίμασε δηλαδή ο Θεός για μας τη βασιλεία του, στην οποία θα απολαμβάνουμε «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» και αυτοψεί την παρουσία του, τα κάλλη του και θα μετέχουμε στην άρρητη μακαριότητά του. Αυτού του άλλου κόσμου ο Απόστολος απέκτησε πολύ καλή εμπειρία, με τις συχνές και πολλές αποκαλύψεις (τῇ ὑπερβολῇ τῶν ἀποκαλύψεων») που είχε από τον Θεό.

δ) Ο παρόν κόσμος, λοιπόν, ενώ έχει πολλά που τον αξιώνουν, δεν έχει την τελική σπουδαιότητα για τον άνθρωπο. Δεν είναι αυτός η έσχατη δυνατότητα και η μοναδική που υπάρχει. Είναι μονάχα η πρώτη χρονικά και προκαταρκτική δωρεά του Θεού. Σπουδαία, όχι όμως και η πρώτη αξιολογικά. Γιατί υπάρχει και ο άλλος κόσμος. Υπάρχει ως η άλλη, ουσιαστικότερη και μόνιμη δυνατότητα. Υπάρχει για να έχουμε δια παντός μετοχή σ’ αυτήν. Αυτή τη δυνατότητα ναι θα την αποκαλούσαμε έσχατη δυνατότητα του ανθρώπου, η οποία, όμως, στην ουσία δεν είναι έσχατη, αλλά ατελεύτητη τελειότητα. Στον άλλο κόσμο, που διαδέχεται τούτον τον παρόντα και ενθαδικό, η απόλαυση δεν έχει τελειωμό και δεν είναι συγκρίσιμη με τίποτε.

ε) Η αξία του ενθαδικού κόσμου, αυτού που απολαμβάνουμε τώρα, έγκειται κατ’ αρχάς στο να οικονομεί τον άνθρωπο για τα παρόντα. Η κατ’ εξοχήν, όμως, αποστολή του είναι να παραπέμπει διαρκώς τον άνθρωπο στον Θεό και τα περαιτέρω. Ως κτίση να ανάγει στον κτίστη. Να καθιστά πρωτίστως τον Θεό νοητό και επιθυμητό στον άνθρωπο. Όπως η Παναγία και οι Άγιοι παραπέμπουν στον Χριστό. Ο παρών κόσμος υπάρχει, λοιπόν, για να δείχνει τη συνέχειά του, τον ερχόμενο κόσμο και τον δημιουργό του.

στ) Ο άνθρωπος, ωστόσο, δένεται μαζί του τόσο πολύ λες και αυτός ο κόσμος είναι το άπαν. Λες και ό, τι υπάρχει σ’ αυτόν είναι το τελειότερο. Είναι το άριστο. Λες και ο θάνατος σταματάει και τη δική του ύπαρξη και τη συνέχεια του κόσμου. Μετά από αυτόν τον κόσμο δηλαδή δεν υπάρχει τίποτε. Ούτε κόσμος ούτε άνθρωπος.

Από ένα τέτοιο δέσιμο του ανθρώπου με τον κόσμο αποτρέπει η Περικοπή μας. Χώρια που μια τέτοια σχέση προκαλεί οδύνες και αδιέξοδα, που μόνα τους δεν ξεπερνιούνται. Γεννάει αξεπέραστο άγχος και απελπισία. Συσσωρεύει δυσκολίες ή άλλου τύπου παντοειδείς σταυρούς, θα τους έλεγα «κοσμικούς σταυρούς», που καθηλώνουν τον άνθρωπο αποκλειστικά στο παρόν και τελικά αρνούνται τον Θεό. Τον δωρητή του κόσμου. Είναι σταυροί απελπισίας και οδύνης∙ απογοήτευσης και πόνου.

Ο ενθαδικός κόσμος, λοιπόν, γίνεται σε μια τέτοια περίπτωση, αν και μεγάλο δώρο του Θεού στον άνθρωπο, ανεπαρκής, περιορισμένος, παροδικός και τελικά αδιέξοδος. Καταντάει «γενεά άπιστη και αμαρτωλή».

ζ) Αν ο άνθρωπος ξεπερνάει τούτον τον κόσμο και τον εαυτό του και δεν ντρέπεται για τον Χριστό και το νόμο του, αλλά είναι το καύχημά του και αντίστοιχα οδηγός του, τότε ο άνθρωπος αυτός θα ανήκει στη χορεία των εκλεκτών τού δικαιοκρίτη Χριστού, την ημέρα της κρίσης.

Και η) η Περικοπή τελειώνει με ένα στίχο πολύ παρήγορο και αυθεντικό, στίχο που αναφέρεται, κατά πάσα πιθανότητα, στην μεταμόρφωση του Κυρίου που ακολουθεί. Ο στίχος αυτός βεβαιώνει για την δυναμική έλευση της βασιλείας του Θεού. Εκείνης της τέλειας πραγματικότητας, που ο πιστός προγεύεται εντός της λατρεύουσας κοινότητας της Εκκλησίας, η οποία είναι και ο στόχος μας.

Επίλογος

Η πορεία μας, αδελφοί, δεν μπορεί να είναι διαφορετική από την πορεία του Χριστού. Ο σταυρός του και η θυσία του πρέπει να γίνουν και δικοί μας τρόποι ζωής.

π. Ι. Σ.