Σχόλιο στο Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Λκ 8, 27-39
Εκείνο τον καιρό, καθώς έφτασε ο Ιησούς στην περιοχή των Γαδαρηνών, τον συνάντησε κάποιος άνδρας από την πόλη, που είχε μέσα του δαιμόνια από πολύν καιρό. Ρούχο δεν ντυνόταν ούτε έμενε σέ σπίτι, αλλά ζούσε στα μνήματα. Όταν είδε τον Ιησού, έβγαλε μια κραυγή έπεσε στα πόδια του και τοῦ είπε με δυνατή φωνή: «Τι δουλειά έχεις εσύ μ’ εμένα Ιησού, Υιέ του υψίστου Θεού; Σε παρακαλώ μη με βασανίσεις». Αυτά τα είπε, γιατί ο Ιησούς είχε διατάξει το δαιμονικό πνεύμα να βγει από τον άνθρωπο. Από πολλά χρόνια τον είχε στην εξουσία του, και για να τον συγκρατήσουν τον έδεναν με αλυσίδες και του έβαζαν στα πόδια σιδερένια δεσμά. Εκείνος όμως έσπαζε τα δεσμά, και το δαιμόνιο τον οδηγούσε στις ερημιές. Ο Ιησούς τον ρώτησε: «ποιο είναι το όνομά σου;» Εκείνος απάντησε: «Λεγεών»∙ γιατί είχαν μπει μέσα του πολλά δαιμόνια. Τα δαιμόνια, λοιπόν, τον παρακαλούσαν να μη τα διατάξει να πάνε στην άβυσσο. Εκεί κοντά ήταν ένα κοπάδι από πολλούς χοίρους που έβοσκαν στο βουνό, και τα δαιμόνια παρακαλούσαν τον Ιησού να τους επιτρέψει να μπουν στους χοίρους, και τους το επέτρεψε. Βγήκαν, λοιπόν, από τον άνθρωπο και μπήκαν στους χοίρους. Τότε το κοπάδι όρμησε προς τον γκρεμό και πνίγηκε στη λίμνη. Μόλις οι βοσκοί είδαν τι έγινε, έφυγαν και το είπαν στην πόλη και στην ύπαιθρο. Βγήκαν οι άνθρωποι να δουν τι έγινε και ήρθαν κοντά στον Ιησού. Βρήκαν τον άνθρωπο από τον οποίο βγήκαν τα δαιμόνια να κάθεται δίπλα στον Ιησού, να φοράει ρούχα και να φέρεται λογικά, και φοβήθηκαν. Όταν είχαν δει τι είχε γίνει, τους είπαν για το πώς ο δαιμονισμένος σώθηκε. Τότε όλο το πλήθος από την περιοχή των Γαδάρων παρακαλούσαν τον Ιησού να φύγει από κοντά τους, γιατί τους είχε πιάσει μεγάλος φόβος. Εκείνος μπήκε στο πλοιάριο για να γυρίσει πίσω. Ο άνθρωπος από τον οποίο είχαν βγει τα δαιμόνια τον παρακαλούσε να τον πάρει μαζί του. Ο Ιησούς όμως του είπε να φύγει, με τα παρακάτω λόγια: «Γύρισε στο σπίτι σου και διηγήσου όσα έκανε σε σένα ο Θεός». Εκείνος έφυγε διαλαλώντας σ’ όλη την πόλη όσα έκανε σ’ αυτόν ο Ιησούς.
Προκαταρκτικές παρατηρήσεις
α) Το περιστατικό είναι το ίδιο που είχαμε ξανακούσει την Ε΄ Κυριακή του Ματθαίου. Σήμερα το ακούσαμε από τον Ευαγγελιστή Λουκά, το συγγραφέα του πόνου και των προβλημάτων του ανθρώπου. Το ίδιο περιστατικό το διηγείται και ο Μάρκος. Η σημαντικότερη διαφορά μεταξύ τους είναι ότι ενώ ο Μάρκος και ο Λουκάς μιλούν για ένα δαιμονιζόμενο ο Ματθαίος μιλάει για δύο. Ίσως οι δύο, Μάρκος και Λουκάς, αναφέρονται στον πιο επικίνδυνο και πιο γνωστό στην περιοχή. Προφανώς η Εκκλησία, διασώζουσα το περιστατικό και με τους τρεις Ευαγγελιστές, θεμελίωνε την εξουσία της επί των δαιμονικών δυνάμεων.
β) Η τοποθεσία, στην οποία έγινε το θαύμα, βρίσκεται στις ανατολικές ακτές της λίμνης Γεννησαρέτ.
γ) Στην περιοχή κατοικούσαν εθνικοί που εξέτρεφαν χοίρους και όχι Ιουδαίοι, όπως συχνά λέγεται.
δ) Οι θεραπείες δαιμονισμένων είναι συχνό φαινόμενο στα Ευαγγέλια. Δείχνουν τον Χριστό ελευθερωτή από τις δαιμονικές δυνάμεις, που κρατούν τον άνθρωπο υποταγμένο σ’ αυτές.
Προσέγγιση της Περικοπής
α) Ο δαιμονιζόμενος ήταν στο έπακρον αντικοινωνικός, απροσάρμοστος, απειλητικός και επιθετικός. Από αυτά που έκανε (ζούσε στα μνήματα και στις ερημιές, δεν ντυνόταν, δεν έμενε σε σπίτι, άρα δεν αναγνώριζε συγγενικές σχέσεις, ήταν πολυδιασπασμένος εσωτερικά, δεν μιλούσε παρά μόνο έβγαζε κραυγές κ. λ. π.) καταλαβαίνουμε πού μπορεί να καταντήσει το καλό λίαν δημιούργημα του ανθρώπου. Σ’ αυτή την κατάσταση τον έφερε η κατοχή του από τα δαιμόνια.
β) Όμως, αυτός που ήταν κατά τα άλλα όχι ο εαυτός του έπεσε στα πόδια του Ιησού και τον ομολογούσε Υιό του Θεού. Αυτός ο άνθρωπος αποκάλυπτε μέσα από τα δαιμόνια που τον διαφέντευαν την ταυτότητα του Ιησού από την πρώτη στιγμή, όταν υγιείς δεν μπορούσαν να το κάνουν σε πολύ χρόνο. Αυτή η φανέρωση και η αποκάλυψη ήταν έργο των δαιμονίων που τον κατείχαν. Μια τέτοια, όμως, αποκάλυψη ο Χριστός δεν την θέλει. Είναι αποκάλυψη που δεν έχει σωστικά αποτελέσματα. Γι’ αυτό αλλάζοντας κουβέντα φανερώνει την πηγή της. Προέρχεται από «λεγεώνα» δαιμονίων. (Αυτό το πλήθος των δαιμόνων ήταν που κατατεμάχιζαν την προσωπικότητά του). Το κάνει αυτό ο Χριστός, γιατί η αποκάλυψη του Χριστού, ως Υιού του Θεού, είναι έργο του Πατρός, του ιδίου και του Αγίου Πνεύματος.
γ) Τα δαιμόνια που κατοικούσαν μέσα στον άνθρωπο ξέρουν ότι η παρουσία του Χριστού στον κόσμο σημαίνει την αρχή του τέλους τους. Αυτό απλά, το ξαναλέμε, σημαίνει ότι γνωρίζουν το τι τους περιμένει. Γνωρίζουν ποιος είναι ο Χριστός, ποιο είναι το έργο του. Μένουν όμως σ’ αυτό. Δεν κάνουν το βήμα που θα περίμενε κανείς. Συμβαίνει με αυτούς ό, τι λέει ο Άγιος Ιάκωβος ο αδελφόθεος: Τα δαιμόνια απλά πιστεύουν, φρίττουν και ομολογούν. Όμως δεν εγκαταλείπουν το ανθρωποκτόνο έργο τους. Δεν μετανοούν. Βλασφημούν το Άγιο Πνεύμα. Αυτή είναι η χειρότερη αμαρτία που δεν συγχωρείται ούτε σε τούτον ούτε στον άλλο κόσμο. Η αμετανοησία.
δ) Ο Ιησούς παρακαλείται στη συνέχεια από τα δαιμόνια, αν θα εξέλθουν από τον άνθρωπο, να τους επιτρέψει να μπουν στο κοπάδι των χοίρων, που ήταν εκεί πλησίον. Και ο Χριστός επέτρεψε. Βγήκαν από τον άνθρωπο τα δαιμόνια, μπήκαν στο κοπάδι των χοίρων και αυτό στη συνέχεια όρμησε στη λίμνη και πνίγηκε. Πρέπει εδώ να ξαναομολογήσουμε ό,τι περίπου είπαμε και στην Ματθαιϊκή εκδοχή του θαύματος:
- i) Απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δαιμόνια σημαίνει ζημιά των υπαρχόντων των ιδίων ή των άλλων. Μια ζημιά που την προκαλούν τα δαιμόνια. Τα δαιμόνια έχουν σαν έργο τους να κατέχουν και να τυραννούν πάντα κάποια όντα. Γι’ αυτό και παρακαλούν να μπουν στους χοίρους. Θέλουν να έχουν στην κυριαρχία τους κάποιους ή κάτι. Δεν μπορούν να μένουν ανενέργητα, χωρίς κυριαρχία. Γι’ αυτό ίσως και ο διάβολος λέγεται από τον Παύλο στην προς Θεσσαλονικείς επιστολή του: «ὁ κατέχων».
- ii) Tώρα που απελευθερώθηκε ο δαιμονισμένος, που είναι το μείζον, οι δαίμονες μπήκαν στους χοίρους και πνίγηκαν μαζί με αυτούς. Κατέστρεψαν όμως και μια περιουσία. Αυτό σημαίνει ότι, όπου κυριαρχούν οι δαίμονες, επιβάλλουν την καταστροφή.
iii) Το τελευταίο σημαίνει και κάτι άλλο: Σώθηκε ένας άνθρωπος∙ και η σωτηρία του ανθρώπου αξίζει οποιαδήποτε θυσία και απώλεια υλική.
δ) Οι βοσκοί αναγγέλλουν το γεγονός στους κατοίκους της πόλεως, οι οποίοι βγήκαν να συναντήσουν τον Χριστό. Δίπλα του βλέπουν τον πρώην δαιμονισμένο, τώρα «ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα». Και καταλαμβάνονται από μεγάλο φόβο. Όχι επειδή συναισθάνθηκαν τη θεία μεγαλοσύνη, αλλά επειδή φοβήθηκαν πιθανή δική τους ζημιά στο βιός τους. Γι’ αυτό και τον παρακάλεσαν να φύγει από κοντά τους.
ε) Ο Χριστός συμμορφώνεται με την απαίτηση των κατοίκων. Εκείνος δεν εκβιάζει κανέναν. Αφήνει τους ανθρώπους να αποφασίζουν οι ίδιοι και για τη σωτηρία τους και για την απώλειά τους. Φεύγει, για να συνεχίσει το έργο του αλλού.
στ) Ο Λουκάς, αλλά και ο Μάρκος, παραθέτουν την εξής πληροφορία: ο θεραπευθείς, ενώ προηγουμένως δεν ανεχόταν επικοινωνία με κανέναν, τώρα ζητά να ακολουθεί τον Χριστό. Προφανώς, για να γίνεται παράδειγμα και για άλλους. Ο Χριστός όμως, που δεν ήθελε προβολή του έργου του, δεν κάνει δεκτό το αίτημά του. Τον στέλνει στους δικούς του να διηγείται όσα ο Θεός έκανε σ’ αυτόν. Και πράγματι ο θεραπευμένος έφυγε, διαλαλώντας σε όλους στην πόλη του όσα έκανε σ’ αυτόν συγκεκριμένα ο Χριστός.
Μηνύματα
Παρακολουθήσαμε τη θαυμαστή μεταμόρφωση του δαιμονισμένου. Αυτή ήταν έργο του Χριστού, ὁ οποίος εγκαινιάζει ένα κόσμο απαλλαγμένο από τις φθοροποιές δαιμονικές δυνάμεις.
Ο θεραπευμένος απέκτησε ένα καινούργιο κέντρο στη μεταμορφωμένη του προσωπικότητα. Με αυτό γνωρίζει τον Ιησού. Και με αυτό γνωρίζεται από τον Κύριο.
π. Ι. Σ
