Ὑπέρ πλεόντων, ὁδοιπορούντων, νοσούντων,
καµνόντων, αἰχµαλώτων καί τῆς σωτηρίας αὐτῶν,
τοῦ Κυρίου δεηθῶµεν.

Για κείνους που ταξιδεύουν στην θάλασσα και στην στεργιά,
για τους αρρώστους, για τους ανήµπορους, για τους αιχµαλώτους και για την σω­τηρία τους,
ας παρακαλέσουµε τον Κύριο.

Είναι πολύ στοργικό το ενδιαφέρον της Εκκλησίας για όλους τους πιστούς. Σε κάθε σύναξη η Εκκλησία αγκαλιάζει ολόκληρο το πλήρωµα, όλες τις περιστάσεις του βίου των χριστιανών. Οι δεήσεις που γίνονται δεν είναι µόνο για τους παρόντες, αλλά και για όσους, χωρίς την θέλησή τους, δεν είναι τώρα στην λειτουργική σύναξη. Η δέηση «Υπέρ πλεό­ντων…» είναι για κείνους, που δεν µπορούν και δεν έχουν την χαρά να είναι τώρα µαζί µας· είναι «Ὑπέρ τῶν δι᾽εὐλόγους αἰτίας ἀπολειφθέντων», καθώς το ακούµε να λέγεται σε άλλη περίσταση. Αυτές οι εύλογες αιτίες δεν µπορεί να είναι άλλες παρά οι περιστάσεις του βίου για τις οποίες ακούµε στην δέηση «Ὑπέρ πλεόντων…».

Στον καιρό µας έτσι κοµµατιάστηκε ο βίος µας, που δεν µπορούµε πια να καταλάβουµε τι είναι η λατρεία της Εκκλη­σίας. Η λειτουργική σύναξη θαρρούµε πώς είναι µια ξεχωρι­στή περίπτωση, σε µια ορισµένη ηµέρα και ώρα, έξω από την άλλη µας ζωή. Πολλοί, αν δεν φτάνουν να πουν πώς η Λει­τουργία της Εκκλησίας είναι περιττό έργο, πιστεύουν όµως και λένε πώς δεν είναι δικό τους έργο. Έτσι η προσευχή και η Λειτουργία µας, η πίστη και η οµολογία µας είναι µια ξε­χωριστή κι αποµονωµένη υπόθεση στην ζωή τους, κάτι σαν το επίσηµο ένδυµα, που το φοράνε δύο ή τρεις φορές το χρόνο.

Έτσι συµβαίνει να έχουµε τώρα τέχνες, επιστήµες, ειδι­κότητες και επαγγέλµατα, και µαζί µε όλα αυτά, όσοι ακόµα πιστεύοµε, να έχουµε και Εκκλησία και Λειτουργία, για κά­ποιες ξεχωριστές ηµέρες και εορτές. Η Εκκλησία λοιπόν και η Λειτουργία είναι µια κλειστή σφαίρα στην ζωή µας, µια ξε­χωριστή και ιδιωτική µας υπόθεση, που µπορεί να µην έχει επικοινωνία και σχέση µε τις άλλες περιστάσεις του βίου µας. Αυτή είναι µια από τις πιο ολέθριες αντιλήψεις που µπορεί να έχουµε οι χριστιανοί· να θεωρούµε την Εκκλησία και την Λειτουργία, που µολοταύτα την πιστεύοµε, πώς δεν είναι υπόθεση δική µας και προσωπική. Η Εκκλησία, λέµε, πρέπει και συµφέρει να υπάρχει και οι ιερείς πρέπει να λει­τουργούν. Δεν σκεφθήκαµε µόνο ποιοι είναι η Εκκλησία και µε ποιους θα λειτουργούν οι ιερείς. Αυτό συµβαίνει, γιατί θαρρούµε πώς η Εκκλησία είναι κι αυτή µια Υπηρεσία, που στον τοµέα της προσφέρει καλό και χρήσιµο έργο.

Αλλά βέβαια δεν είναι αυτό η Εκκλησία και η θεία Λει­τουργία. Όταν εδώ λέµε Λειτουργία εννοούµε το έργο γενι­κά της Εκκλησίας, που είναι έργο του λαού για τον λαό. Κι όταν πάλι εδώ λέµε λαό, δεν το λέµε όπως έφτασαν πολλοί να φωνάζουν αόριστα και ψεύτικα για τον λαό, αλλά εννο­ούµε τον λαό του Θεού, την Εκκλησία, που στην τέλεια έκφραση της είναι λατρευτική σύναξη και θεία Λειτουργία. Η Εκκλησία λοιπόν και η θεία Λειτουργία της Εκκλησίας δεν είναι ξεχωριστή σφαίρα στον βίο και την ζωή των χρι­στιανών, αλλά είναι αυτοί οι ίδιοι οι χριστιανοί, η κοινωνία των πιστών, οι σωστοί και ολόκληροι άνθρωποι· µε τα έργα τους και τις ασχολίες τους, µε τις δυσκολίες και τις περιστάσεις του βίου, µε τις χαρές και τις στενοχώριες τους, µε την φτώχεια και την αρρώστια τους και µε όλα όσα ζουν οι άνθρωποι. Όλα αυτά δεµένα σε µια ενότητα µ̉ ένα δεσµό και µια δύναµη, πού κρατάνε όρθιο τον άνθρωπο στο βίο του και τον οδηγούν στο δρόµο του προορισµού του. Αυτός ο δεσµός κι αυτή η δύναµη είναι η πίστη µας που έχοµε σαν Εκκλησία, το κοινό φρόνηµα που ζούµε µέσα στην λειτουργι­κή µας σύναξη. Αυτή η πίστη κι αυτό το φρόνηµα δεν είναι για κάποιες περιστάσεις, αλλά για όλο µας τον βίο και την ζωή, για όλο το χρόνο και για όλες τις καταστάσεις της εδώ βιοτής µας.

Όλα αυτά προϋποθέτει η δέηση «Ὑπέρ πλεόντων…». Ότι δηλαδή πολλοί από τους αδελφούς µας δεν είναι τώρα εδώ µαζί µας στην λειτουργική και ευχαριστιακή µας σύναξη· είναι όσοι ταξιδεύουν στην θάλασσα και στην στεργιά, είναι οι άρρωστοι κι εκείνοι που κατατρύχονται από χρόνια νοσή­µατα, είναι οι αιχµάλωτοι και για οποιοδήποτε λόγο κρα­τούµενοι, είναι όσοι δικαιολογηµένα απουσιάζουν, που θέ­λουν µα δεν µπορούν να είναι µαζί µας. Όλους αυτούς δεν τους ξεχνάµε, αλλά παρακαλούµε να τους φυλάξει και να τους προστατέψει ο Θεός. Όταν λέµε «καί τῆς σωτηρίας αὐτῶν», δεν εννοούµε µόνο όσοι ταξιδεύουν να γυρίσουν γεροί στα σπίτια τους, και οι άρρωστοι και οι ανήµποροι να γίνουν καλά, και οι αιχµάλωτοι να ελευθερωθούν, αλλά και να σωθούν, να έχουν δηλαδή κι αυτοί ό,τι κι εµείς, που τελούµε την θεία Λειτουργία και θα κοινωνήσουµε, «ἄφεσιν ἁµαρτιῶν καί ζωήν αἰώνιον».

Η δέηση λοιπόν «Ὑπέρ πλεόντων…» είναι «Ὅπερ τῶν δι᾽ εὐλόγους αἰτίας ἀπολειφθέντων». Τί γίνεται όµως µ᾽ εκεί­νους, που αδικαιολόγητα δεν είναι τώρα στην λειτουργική µας σύναξη; Μ᾽ εκείνους, που η Εκκλησία λειτουργεί κι αυτοί κάθονται στο καφενείο; Μ᾽ εκείνους, που η Εκκλησία εορτάζει Χριστούγεννα και Πάσχα κι αυτοί τρέχουν και σκο­τώνονται στους δρόµους; Μ᾽ εκείνους, που η καµπάνα καλεί σε ιερή σύναξη κι αυτοί παίρνουν τα βουνά και τις θάλασσες; Μ᾽ εκείνους ακόµα, που κάθε Κυριακή ξαπλωµένοι στο κρεββάτι ακούνε την θεία Λειτουργία από το ραδιόφωνο; Ο λόγος δεν είναι για κείνους, που µόνοι τους ξεκόπηκαν από την Εκκλησία, αλλά για κείνους που λένε πώς είναι χριστια­νοί και µολαταύτα δεν ξέρουν και δεν θέλουν να ξέρουν την Εκκλησία. Για κείνους που θυµούνται και φυλάνε την πίστη τους µόνο για την κηδεία τους και δεν ξέρουν πώς η πίστη ζει στην λειτουργική σύναξη της Εκκλησίας κι είναι το πεντακά­θαρο νερό µέσα στον άνθρωπο, που τον ποτίζει και τον κρα­τάει ζωντανό, για να µην ξεραθεί και να µην πεθάνει στην ανυδρία και την ξεραΐλα του κόσµου.

Η Εκκλησία µαταιοπονεί, όταν το καλοκαίρι τρέχει στις ακρογιαλιές, σαν µια Υπηρεσία ξέ­νη σε ξένους, για να τελέσει την θεία Λειτουργία στους µισόγυµνους, από τους οποίους κανείς δεν θα προσέλθει για να κοινωνήσει. Που είναι εδώ η σύναξη και ποιοί είναι οι συναγ­µένοι στο όνοµα του Χριστού; Όχι λοιπόν µαταιοπονεί, αλλά και είναι σαν η Εκκλησία να αγνοεί τον εαυτό της και το έργο της. Δυσκολότερο είναι να πούµε για την ραδιοφωνική και τηλεοπτική µετάδοση της θείας Λειτουργίας, που έτσι καταντά απλό ακρόαµα και θέαµα. Εδώ πρόκειται δήθεν για ένα πρόβληµα, αν δηλαδή είναι ή δεν είναι σωστό να ακούγεται σε κάθε χώρο η θεία Λειτουργία. Τίµια και χωρίς επιφύλαξη πρέπει να πούµε όχι, όσα κι αν είναι τα επιχειρή­µατα, που επιµένουν στο ναι. Είναι όλα επιχειρήµατα, που µπορούµε να τα αραδιάζουµε, µόνο όταν αγνοούµε τι είναι η Εκκλησία και η θεία Λειτουργία.

Ο ευαγγελιστής Ιωάννης το γράφει ότι ο Ιησούς Χριστός απέθανε «ἵνα τά τέκνα τοῦ Θεοῦ τά διεσκορπισµένα συναγάγῃ εἰς ἕν», για να µαζέψει σε µια οικογένεια τους χωρισµέ­νους και σκορπισµένους ανθρώπους. Και δεν εννοεί βέβαια ο Ευαγγελιστής αυτό το µάζεµα τοπικό και σ᾽ ένα µέρος, όπως ήταν ο µεγάλος ναός στα Ιεροσόλυµα, γιατί η Εκκλη­σία δεν είναι µόνο σ’ έναν τόπο. Αλλ’ αυτό δεν θα πει πώς ο καθένας, σαν πιστός, µπορεί να είναι όπου θέλει, όταν συνά­ζεται η Εκκλησία. Ο κάθε πιστός, για να είναι πιστός, οφεί­λει να είναι µέσα στην Εκκλησία, και η Εκκλησία είναι η λει­τουργική σύναξη. Χαρακτηριστικά εδώ είναι τα λόγια και η προτροπή του αγίου Γρηγορίου του Παλαµά· «Μηδείς ὑπό ῥαθυµίας ἤ τῆς πρός τα γήϊνα διά παντός ἀσχολίας ἀπολιµπανέσθω τῶν κατά Κυριακήν θεοπαραδότων ἡµῶν συνά­ξεων τούτων»· κανένας από τεµπελιά ή από την παντοτινή ασχολία στα γήινα ας µη λείπει από τις θεοπαράδοτες αυτές κάθε Κυριακή συνάξεις µας. Η Εκκλησία βέβαια δεν αγνο­εί τις περιστάσεις του βίου, γι᾽ αυτό και δεν αφήνει κάθε φορά έξω από την σύναξη εκείνους, που «δι᾽εὐλογους αἰτίας» απουσιάζουν, για τους οποίους και δέεται· «Ὑπέρ πλεό­ντων, ὁδοιπορούντων, νοσούντων, καµνόντων, αἰχµαλώτων καί τῆς σωτηρίας αὐτῶν…». Ἀµήν.

† Σ & Κ Δ