Ὑπέρ τοῦ ῥυσθῆναι ἡµᾶς ἀπό πάσης θλίψεως, ὀργῆς,
κινδύνου καί ἀνάγκης, τοῦ Κυρίου δεηθῶµεν.

Για να µας προφυλάσσει από κάθε θλίψη, οργή, κίνδυνο
και ανάγκη, ας παρακαλέσουµε τον Κύριο.

Η Θεία Λειτουργία είναι η πράξη που εκφράζει την Εκκλη­σία, είναι η ίδια η Εκκλησία. Εκκλησία θα πει σύναξη, κοι­νωνία ανθρώπων «ὁµοθυµαδόν» συναγµένων, µια συνέλευ­ση δηλαδή προσώπων µε την ίδια πίστη, µε το ίδιο φρόνηµα και µε την ίδια προσδοκία. Και µάλιστα για να ξεκαθαρί­σουµε στην  σκέψη µας πώς η θεία Λειτουργία δεν είναι ξεχω­ριστή για τον καθέναν υπόθεση, αλλά ένωση και κοινωνία των ανθρώπων µε τον Θεό και µεταξύ τους. Η δέηση «Ὑπέρ τοῦ ῥυσθῆναι ἡµᾶς…» αναφέρεται βέβαια στην περίπτωση του κάθε πιστού, αλλά δεν λέγεται για τον καθέναν χωριστά. Γιατί στην Εκκλησία υπάρχουν ιδιαίτερα πρόσωπα, αλλά όχι µεµονωµένα άτοµα. «Οὐδείς γάρ ἡµῶν ἑαυτῷ ζῇ» γρά­φει ο Απόστολος, που θα πει πώς κανένας δεν ζει µόνος του και για τον εαυτό του.

Η θεία Λειτουργία δεν γίνεται, για να σταθεί ο καθένας µέσα στην Εκκλησία σαν µόνος του και να προσευχηθεί ατοµικά για την δική του περίπτωση. Αυτό είναι κάτι ολωσδιόλου δια­φορετικό και αντίθετο απ᾽ ό,τι θέλει να πει Εκκλησία και σύ­ναξη και Λειτουργία. Η Εκκλησία είναι σώµα, το σώµα του Χριστού. Σ᾽ αυτό το σώµα ο Χριστός είναι η κεφαλή κι εµείς τα µέλη του σώµατος. Ούτε η κεφαλή χωρίς το σώµα ούτε το σώµα χωρίς την κεφαλή· ούτε όλο το σώµα ένα µέλος ούτε το κάθε µέλος όλο το σώµα. Η εικόνα του σώµατος, καθώς την περιγράφει ο µεγάλος Απόστολος στις επιστολές του, πε­ρισσότερο από κάθε άλλο µας δίνει να εννοήσουµε το µυ­στήριο της Εκκλησίας, που στην πράξη και στην ζωντανή έκφραση του είναι η θεία Λειτουργία.

Αυτό που γράφει ο Απόστολος, ότι «ὑµεῖς ἐστε σῶµα Χριστοῦ καί µέλη ἐκ µέρους», το καταλαβαίνουµε και το ζούµε στην θεία Λειτουργία, στην σύναξη της Εκκλησίας, όπου όλοι µαζί είµαστε µια κοινωνία πιστών κι ο καθένας ένα ξε­χωριστό πρόσωπο. Όχι άτοµο, γιατί τα άτοµα δεν κάνουν κοινωνία, αλλά πρόσωπο. Αλλά ακριβώς µόνο σε µια κοι­νωνία προσώπων µπορεί να συµβαίνει εκείνο πάλι που γρά­φει ο Απόστολος, αυτό δηλαδή που συµβαίνει και στο ανθρώπινο σώµα, όπου «εἴτε πάσχει ἕν µέλος συµπάσχει πάντα τά µέλη, εἴτε δοξάζεται ἕν µέλος, συγχαίρει πάντα τά µέλη». Η σχέση των µελών στο σώµα της Εκκλησίας είναι συµµετοχή του ενός στην ζωή του άλλου, ενότητα ζωντανή και κοινωνία πραγµατική· όχι οµαδική και συλλογική, αλλά προσωπική. Δεν είναι αδιάφορη στον έναν η κατάσταση του άλλου, αλλά ο ένας πονάει ή χαίρει για τον άλλον, κι όλοι µαζί χαίρουν ή πονάνε ο καθένας µ᾽ έναν δικό του και προ­σωπικό τρόπο για το σώµα του.

Όλα αυτά θέλουν να µας πουν πώς η δέηση της θείας Λει­τουργίας «Ὑπέρ τοῦ ῥυσθῆναι ἡµᾶς…» είναι η δέηση, που εκφράζει την πνευµατική και προσωπική ενότητα τῶν µελῶν στο σώµα της Εκκλησίας. Στη θεία Λειτουργία δεν προσευχόµαστε ιδιωτικά, ο καθένας για τον εαυτό του έξω από το σώµα της Εκκλησίας, αλλά ο καθένας ενώνοντας την φωνή του και την δέησή του σε µια φωνή και σε µια δέηση µέσα στην ιερή µας σύναξη. Μέσα σε µια ορχήστρα το κάθε όργανο έχει την δική του φωνή και το µέρος του, µα κανένα όργανο δεν παίζει για τον εαυτό του. Η λατρεία στην θεία Λειτουργία ξε­κινάει µέσ᾽ από την ψυχή του καθενός, και αναφέρεται στον Θεό «ἐν ἑνί στόµατι καί µιᾷ καρδίᾳ». Αυτό είναι η κοινωνία των προσώπων και η ενότητα στο σώµα της Εκκλησίας.

Τα τελευταία λόγια του Ιησού Χριστού στην τελευταία οµι­λία προς τους µαθητές του, ύστερα από τον µυστικό δείπνο είναι αυτά· «Ἐν τῷ κόσµῳ θλῖψιν ἕξετε, ἀλλά θαρσεῖτε· ἐγώ νενίκηκα τόν κόσµον». Στον κόσµο θα έχετε θλίψη, αλλά κά­νετε θάρρος· εγώ έχω νικήσει τον κόσµο. Η θλίψη, ο κίνδυ­νος, η ανάγκη είναι, θα λέγαµε, ο κλήρος του ανθρώπου σε τούτον εδώ τον κόσµο. Γιατί ο Ιησούς Χριστός δεν είπε πώς νίκησε την θλίψη, αλλά τον κόσµο. Η θλίψη, ο κίνδυνος και η ανάγκη µένουν, είναι η εναντίωση και ο πειρασµός, µε τον όποιο παλέβουµε διαρκώς. Αυτό εννοούσε ο Ιησούς Χριστός, όταν πάλι είπε σε άλλη περίπτωση ότι «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν». Σ᾽ όλη του την ζωή ο πιστός παλέβει, όπως όλη τη νύχτα πάλεβε ο Ιακώβ µε τον άγγελο του Θεού. Όλη η αξία µας κι όλη η δόξα µας είναι σ᾽ αυτή την πάλη, για να γίνουµε καλύτεροι, για να πάρουµε, κα­θώς γράφει ο Απόστολος, το βραβείο της «ἄνω κλήσεως». Ο απόστολος Ιάκωβος αρχίζει να γράφει την επιστολή του µε αυτά τα λόγια· «Πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε, ἀδελφοί µου, ὅταν πειρασµοῖς περιπέσητε ποικίλοις.. .»· δηλαδή να το έχετε, αδελφοί µου, µεγάλη σας χαρά, όταν πέσετε σε διάφορες δοκιµασίες. Και λίγο παρακάτω γράφει πάλι, σαν για να εξηγήσει το πράγµα» «Μακάριος ἀνήρ ὅς ὑποµένει πειρασµόν ὅτι δόκιµος γενόµενος λήψεται τόν στέφανον τῆς ζωῆς, ὅν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν»· δηλαδή χα­ρά στον άνθρωπο που αντέχει σε δοκιµασία,γιατί όταν δο­κιµαστή και φανεί άξιος θα λάβει το στεφάνι της ζωής, που υποσχέθηκε ο Κύριος σ᾽ εκείνους που τον αγαπούν.

Στην θλίψη, στον κίνδυνο και στην ανάγκη πρέπει να προσθέσουµε και την δίκαιη οργή του Θεού. Αλλά όλα αυτά που δυσκολεύουν και απειλούν την ζωή µας, δεν είναι παρά τα παιδαγωγικά µέσα της αγάπης του Θεού, που δεν αφήνει τον πιστό άνθρωπο να δοκιµασθεί παραπάνω από την αντο­χή του, αλλά µαζί µε τον πειρασµό κάθε φορά του δίνει και την αντοχή «τοῦ δύνασθαι ὑπενεγκεῖν», να µπορεί να τον σηκώσει. Παρακαλούµε και δεόµαστε, όχι να πάρει την θλίψη από πάνω µας, αλλά να µας δώσει την δύναµη να την σηκώσουµε. Να µη µας δοκιµάσει παραπάνω απ᾽ ό,τι µπορούµε και να µην αφήσει την οργή του επάνω µας όσο µας αξίζει.

Η δέηση «Ὑπέρ τοῦ ῥυσθῆναι ἡµᾶς…» είναι η ίδια µε τα δύο τελευταία αιτήµατα στο «Πάτερ ἡµῶν…». Κάθε µέρα το λέµε στην προσευχή µας· «µή εἰσενέγκῃς ἡµᾶς εἰς πειρασµόν, ἀλλά ῥῦσαι ἡµᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ»· µην αφήνεις να µπούµε σε πειρασµό, αλλά γλύτωσέ µας από τον πονηρό. Πονηρός είναι το πνεύµα του κακού, ο διάβολος, που πάντα αντιστρατεύεται και πολεµά την σωτηρία του ανθρώπου. Ο άγιος Μάξιµος ο Οµολογητής σχετικά µε τον πειρασµό λέει τα εξής· «Ὁ πειρασµός διττός· ὁ µέν ἐνήδονος, ὁ δέ ἐνώδυνος. Καί ὁ µέν ἑκούσιος, γεννήτωρ παθῶν ὁ δέ ἀκούσιος, ἀναφέτης κακῶν». Δηλαδή· ο πειρασµός που βρίσκει τον άνθρωπο είναι δύο ειδών· ένας πειρασµός γεννά ευχαρίστηση κι άλλος πειρασµός φέρνει πόνο. Ο πρώτος είναι µε την θέληση του ανθρώπου και είναι εκείνος που γεννά τα πάθη· ο δεύτερος είναι χωρίς την θέληση του άνθρωπου και είναι εκείνος που λυτρώνει και εξαγνίζει. Ο πειρασµός και η δο­κιµασία είναι ένα πολύ κρίσιµο σηµείο στην ζωή των πιστών, χρειάζεται να είναι ο πιστός οπλισµένος µε πολλή εµπιστο­σύνη στον Θεό, για να αντέξει στον πειρασµό. Το πιο ζωντανό παράδειγµα στην θεία Γραφή είναι το παράδειγµα του Αβραάµ, που η αντοχή του ξεπερνάει την αντοχή κάθε Αγί­ου. Γιατί όλοι οι Άγιοι κάθε καιρού σήκωσαν και σηκώνουν πειρασµό και δοκιµάστηκαν και δοκιµάζονται σαν το χρυ­σάφι και το ασήµι στην φωτιά και το καµίνι των θλίψεων.

Η θλίψη, ο κίνδυνος, η ανάγκη είναι ο πειρασµός και η δοκι­µασία του πιστού. Ο άνθρωπος του Θεού δεν βάζει µόνος του τον εαυτό του σε πειρασµό και δεν προκαλεί την οργή του Θεού. Μα όταν τον βρει ο πειρασµός, τον σηκώνει και παρακαλεί τον Θεό να τον βοηθήσει, κι αν είναι για την οργή του να την σταµατήσει. Προσέχει «µήποτε ὀργισθῇ Κύριος». Μα πόσο να προσέξει ο αδύνατος άνθρωπος; Πόσο να σηκώσει την θλίψη του και τις ανάγκες του βίου; Πώς να ξεφύγει τό­σους κινδύνους, που τον απειλούν; Γι᾽ αυτό προσεύχεται και δέεται. Όχι τόσο µόνος του, αλλά «ἐν ἐκκλησίᾳ λαοῦ», στην σύναξη της Εκκλησίας, στην θεία Λειτουργία. Γιατί πιστεύει, καθώς τον έµαθε ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστοµος, ότι ο Θεός καλύτερα µας ακούει, όταν προσευχόµαστε όλοι µαζί στην Εκκλησία παρά όταν ο καθένας αποµονώνεται και προσεύχεται µόνο για τον εαυτό του. Οι δεήσεις της θείας Λειτουργίας είναι κοινές· παρακαλούµε όχι µόνο όλοι µαζί, αλλά και όλοι για όλους.

† Σ & Κ Δ