Το Αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής των Βαΐων, από την Προς Φιλιππησίους επιστολή του Αποστόλου Παύλου, είναι το ακόλουθο:
«Ἀδελφοί, χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε· πάλιν ἐρῶ, χαίρετε. τὸ ἐπιεικὲς ὑμῶν γνωσθήτω πᾶσιν ἀνθρώποις. ὁ Κύριος ἐγγύς. μηδὲν μεριμνᾶτε, ἀλλ’ ἐν παντὶ τῇ προσευχῇ καὶ τῇ δεήσει μετὰ εὐχαριστίας τὰ αἰτήματα ὑμῶν γνωριζέσθω πρὸς τὸν Θεόν. καὶ ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν φρουρήσει τὰς καρδίας ὑμῶν καὶ τὰ νοήματα ὑμῶν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ. Τὸ λοιπόν, ἀδελφοί, ὅσα ἐστὶν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις ἀρετὴ καὶ εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε· ἃ καὶ ἐμάθετε καὶ παρελάβετε καὶ ἠκούσατε καὶ εἴδετε ἐν ἐμοί, ταῦτα πράσσετε· καὶ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἔσται μεθ’ ὑμῶν» (Φιλιπ. 4, 4-9).
Και σε μετάφραση:
«Αδελφοί, να χαίρεστε πάντοτε με τη χαρά που δίνει η κοινωνία με τον Κύριο. Θα το πω και πάλι: να χαίρεστε. Σ’ όλους να δείχνετε την καλοσύνη σας. Ο Κύριος έρχεται σύντομα. Για τίποτε να μη σας πιάνει άγχος, αλλά σε κάθε περίσταση τα αιτήματά σας να τα απευθύνετε στον Θεό με προσευχή και δέηση, που θα συνοδεύονται από ευχαριστία. Και η ειρήνη του Θεού, που είναι ασύλληπτη στο ανθρώπινο μυαλό, θα διαφυλάξει τις καρδιές και τις σκέψεις σας κοντά στον Ιησού Χριστό. Τέλος, αδερφοί μου, ό,τι είναι αληθινό, σεμνό, δίκαιο, καθαρό, αξιαγάπητο, καλόφημο, ό,τι έχει σχέση με την αρετή και είναι άξιο επαίνου, αυτά να έχετε στο μυαλό σας. Αυτά που μάθατε, παραλάβατε κι ακούσατε από μένα, αυτά που είδατε σ’ εμένα, αυτά να κάνετε κι εσείς. Και ο Θεός που δίνει την ειρήνη θα είναι μαζί σας» (Φιλιπ. 4, 4-9).
Έχει βαθιές βιβλικές ρίζες και πολλές ανθρωπολογικές προεκτάσεις η έννοια της ειρήνης στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό αποτελεί γνώρισμα του χριστιανικού Ευαγγελίου, ώστε στην παραπάνω περικοπή της Προς Φιλιππησίους επιστολής ο Θεός να χαρακτηρίζεται ως «Θεός της ειρήνης». Στην ίδια περικοπή η ειρήνη παρουσιάζεται ως έχουσα πηγή και χορηγό τον Θεό: «Και ο Θεός που δίνει την ειρήνη θα είναι μαζί σας».
Είναι γνωστός σε όλους μας ο βαθύς πόθος των ανθρώπων αλλά και οι συνεχώς εκφραζόμενες ευχές για την επικράτηση της ειρήνης μέσα στον κόσμο. Κι είναι γνωστοί οι πανηγυρισμοί στην περίπτωση που επιτυγχάνεται, έστω και προσωρινά, η ειρήνη στους λαούς. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι η ειρήνη για την οποία γίνεται λόγος στην Αγία Γραφή είναι το βάθρο και το θεμέλιο αυτής της κοσμικής ειρήνης. Και πρώτα πρώτα χαρακτηριστικό της αγιογραφικής ειρήνης είναι ότι δεν επιβάλλεται σαν αποτέλεσμα ανθρώπινων ενεργειών και προσπαθειών –ξέρουμε δε από την ιστορία πόσα, ανυπέρβλητα πολλές φορές, εμπόδια συναντούν οι ανθρώπινες ειρηνευτικές προσπάθειες– αλλ’ είναι δωρεά του Θεού, προσφορά αγάπης προς την ανθρωπότητα.
Ο υποδουλωμένος στο κακό, στα πάθη και στη φθορά άνθρωπος δεν μπορεί να επιτύχει την ειρήνη μόνος του. Το μόνο που επιτυγχάνει είναι οι διαιρέσεις, τα μίση, οι διασπάσεις. Η ενότητα των ανθρώπων, η αποκατάσταση ομαλών σχέσεων τόσο μεταξύ των όσο και με τον Θεό δεν μπορεί παρά να προέρχονται από τη χάρη και την αγάπη Αυτού που δημιούργησε τον κόσμο. Στους χρόνους που προηγούνται της Γεννήσεως του Χριστού οι άνθρωποι βρίσκονταν σε μια συνεχή αναμονή: είχαν την επαγγελία του προφήτη Ησαΐα ότι θα έλθει ο «άρχων της ειρήνης» (Ησ. 9, 5), ο Λυτρωτής που θα εγκαινιάσει την καινούργια εποχή. Κι έρχεται ο «άρχων της ειρήνης», σταυρώνεται και ανασταίνεται, για να φέρει την πραγματική ειρήνη, δηλαδή τη σωτηρία, την καταλλαγή, τη νέα ζωή, όχι σαν αναγκαστική πραγματικότητα αλλά σαν δυνατότητα στην οποία προσκαλούνται οι άνθρωποι να απαντήσουν. Από το αν δεχτούν να καταθέσουν μπροστά στον σταυρό του Ειρηνοποιού τις μικρότητες και τα πάθη τους ή αν θα αρνηθούν την προσφορά της λυτρώσεως, θα εξαρτηθεί η ζωή τους, το μέλλον τους, η ειρήνη τους.
Αντιλαμβάνεται κανείς μετά από αυτά ότι η χριστιανική ειρήνη δεν εξαντλείται απλώς σε ένα αίσθημα γαλήνης και ηρεμίας μέσα στην ψυχή του ανθρώπου, αλλ’ έχει ένα βαθύτερο και ουσιαστικότερο περιεχόμενο, αφού δηλώνει την υπαρξιακή αλλαγή του ανθρώπου, τη συνδιαλλαγή του με τον Θεό και με τους άλλους ανθρώπους. Ο Απόστολος Παύλος σε άλλη επιστολή του ταυτίζει την ειρήνη με τον Χριστό: «Ο Χριστός είναι πραγματικά για μας η ειρήνη» (Εφεσ. 2, 14), Αυτός που με τον σταυρό του γκρέμισε το τείχος μεταξύ Θεού και ανθρώπων και έφερε την ειρήνη εκεί που βασίλευε η έχθρα.
Κι ένα ακόμη σημείο πριν κλείσουμε αυτό το σχόλιο στο Αποστολικό ανάγνωσμα. Η ειρήνη έχει σαν αναπόσπαστο στοιχείο μέσα της τη χαρά. Να γιατί ο ιερός Παύλος, αν και φυλακισμένος όταν γράφει την Προς Φιλιππησίους επιστολή, προτρέπει τους αναγνώστες της: «Να χαίρεστε πάντοτε με τη χαρά που δίνει η κοινωνία με τον Κύριο. Θα το πω και πάλι: Να χαίρεστε!». Η χαρά αυτή αναδεικνύει τον Χριστιανισμό σαν το πιο αισιόδοξο μήνυμα που απευθύνεται προς τον κόσμο, η νότα δε αυτής της χαράς του αναγνώσματος της Κυριακής των Βαΐων προανακρούει ήδη τη χαρά της Αναστάσεως που θα γιορτάσουμε την προσεχή Κυριακή, αφού πρώτα προσκυνήσουμε τα σεπτά και σωτήρια πάθη του Κυρίου της ειρήνης. Και ο σταυρός των δικών μας παθών προανακρούει την Ανάσταση σε μια καινούργια καλύτερη ζωή.
Ι. Κ.
